عندالاستطاعه به چه معناست؟

مهریه عندالاستطاعه به معنای آن است که پرداخت مهریه به توانایی مالی مرد مشروط می شود و زن تنها زمانی می تواند آن را مطالبه کند که استطاعت مالی مرد برای پرداخت اثبات گردد. این نوع از مهریه، یکی از پیچیده ترین و در عین حال رایج ترین توافقات در سند ازدواج به شمار می رود که درک صحیح ابعاد آن، برای هر دو طرفین عقد نکاح ضروری است. برای زوجین آگاهی از تمامی جنبه های حقوقی و عملی آن اهمیت بسزایی دارد تا در مسیر زندگی مشترک و حتی در چالش های احتمالی آینده، با دیدی روشن و آگاهانه گام بردارند.

در دنیای امروز که روابط اجتماعی و خانوادگی با پیچیدگی های خاص خود همراه شده اند، انتخاب نوع مهریه می تواند تأثیرات عمیقی بر آینده زندگی مشترک و حتی پس از آن داشته باشد. تفاوت های اساسی میان مهریه عندالاستطاعه و عندالمطالبه، نه تنها در شیوه وصول، بلکه در حقوق و تکالیف زوجین نیز نمود پیدا می کند. این تمایزات، در زمان عقد، ممکن است ساده به نظر برسند، اما در بزنگاه های سرنوشت ساز زندگی، می توانند مسیر متفاوتی را برای هر یک از طرفین رقم بزنند. آشنایی با این ظرایف، به هر فرد کمک می کند تا تصمیم گیری های هوشمندانه تری داشته باشد و از بروز مشکلات حقوقی و مالی ناخواسته جلوگیری کند.

مفهوم و تعریف مهریه عندالاستطاعه

مهریه یکی از مهمترین حقوق مالی زن در عقد نکاح است که از دیرباز در فرهنگ و قوانین اسلامی و ایرانی جایگاه ویژه ای داشته است. این حق، که با جاری شدن صیغه عقد، زن مالک آن می شود، می تواند به اشکال مختلفی تعیین گردد که یکی از آن ها «مهریه عندالاستطاعه» است. درک دقیق این مفهوم، برای هر کسی که قصد ازدواج دارد یا درگیر مسائل حقوقی خانواده است، از اهمیت بالایی برخوردار است.

عندالاستطاعه یعنی چه؟ بررسی حقوقی و لغوی

واژه «عندالاستطاعه» از ترکیب دو کلمه عربی «عند» به معنای «هنگام» یا «در صورت» و «استطاعه» به معنای «توانایی» و «قدرت» تشکیل شده است. در اصطلاح حقوقی، «استطاعت» به توانایی مالی و تمکن فرد برای انجام یک تکلیف مالی اشاره دارد. بنابراین، مهریه عندالاستطاعه به معنای مهریه ای است که پرداخت آن از سوی مرد، مشروط به وجود توانایی مالی و تمکن اوست.

در واقع، بر خلاف مهریه عندالمطالبه که به محض مطالبه زن، مرد مکلف به پرداخت آن است، در مهریه عندالاستطاعه، بار اثبات توانایی مالی مرد بر عهده زن قرار می گیرد. این یعنی زن باید در مراجع قضایی اثبات کند که مرد از تمکن مالی کافی برای پرداخت مهریه برخوردار است تا بتواند مهریه خود را دریافت کند. این شرط، تفاوت اساسی و بنیادین این دو نوع مهریه را مشخص می کند و تبعات حقوقی و عملی قابل توجهی را به همراه دارد.

چرا زوجین مهریه را عندالاستطاعه تعیین می کنند؟

انتخاب مهریه عندالاستطاعه، اغلب ریشه در ملاحظات فرهنگی، اجتماعی و اقتصادی زوجین دارد. گاهی اوقات، زوجین برای کاهش فشار روانی و مالی بر مرد در ابتدای زندگی مشترک، این نوع مهریه را برمی گزینند. این رویکرد می تواند به عنوان نشانه ای از اعتماد و همراهی متقابل، و با هدف تسهیل شروع زندگی مشترک بدون بار سنگین مالی در همان ابتدا، تلقی شود.

در برخی موارد، جوامع و خانواده ها، برای پرهیز از رسم و رسوم افراطی در تعیین مهریه های سنگین و غیرقابل پرداخت، به این سمت گرایش پیدا می کنند. این شیوه، می تواند تعادلی میان حفظ حقوق زن و واقع بینی در توانایی های مالی مرد ایجاد کند و به نوعی، مهریه را به پشتوانه ای معقول تر و واقع بینانه تر برای زن تبدیل سازد که وصول آن، منوط به تمکن مالی واقعی مرد است. با این حال، تصمیم گیری برای انتخاب این نوع مهریه، نیازمند آگاهی کامل از تمامی پیامدهای حقوقی و عملی آن است تا در آینده، هیچ یک از طرفین با چالش های غیرمنتظره مواجه نشوند.

مقایسه جامع: تفاوت مهریه عندالاستطاعه با عندالمطالبه

در مباحث حقوق خانواده، به ویژه در موضوع مهریه، دو اصطلاح «عندالاستطاعه» و «عندالمطالبه» به وفور به گوش می رسد. این دو نوع مهریه، هرچند هر دو حق مالی زن محسوب می شوند، اما در ماهیت و نحوه وصول تفاوت های اساسی دارند که شناخت آن ها برای زوجین و حتی عموم مردم حیاتی است. این تفاوت ها، نه تنها مسیر مطالبه مهریه را تعیین می کنند، بلکه در روابط زناشویی و حتی پس از جدایی نیز تأثیرگذار خواهند بود.

تفاوت های کلیدی مهریه عندالاستطاعه و عندالمطالبه

در جدول زیر، به صورت مختصر، تفاوت های اصلی مهریه عندالاستطاعه و عندالمطالبه آورده شده است. این تفاوت ها در بخش های بعدی با جزئیات بیشتر بررسی خواهند شد:

ویژگی	مهریه عندالاستطاعه	مهریه عندالمطالبه
شرط پرداخت	منوط به اثبات توانایی مالی (استطاعت) مرد	به محض مطالبه زن، بدون نیاز به اثبات توانایی مرد
بار اثبات	بر عهده زن است که استطاعت مالی مرد را اثبات کند	بر عهده مرد است که عدم توانایی مالی (اعسار) خود را اثبات کند
امکان تقسیط	تقسیط به معنای رایج وجود ندارد؛ ابتدا باید استطاعت ثابت شود	در صورت عدم توانایی مرد، امکان درخواست اعسار و تقسیط وجود دارد
حکم جلب و ممنوع الخروجی	اصولاً صادر نمی شود (مگر در موارد خاص فرار از دین با اثبات استطاعت)	امکان صدور حکم جلب و ممنوع الخروجی در صورت عدم پرداخت
توقیف اموال	پس از اثبات استطاعت و معرفی مال توسط زن	به محض مطالبه و بدون نیاز به اثبات استطاعت

شرط پرداخت و بار اثبات

مهمترین تفاوت میان این دو نوع مهریه در شرط پرداخت و بار اثبات آن نهفته است. در مهریه عندالمطالبه، زن به محض جاری شدن عقد، مالک تمام مهریه می شود و هر زمان که اراده کند، می تواند آن را مطالبه نماید. در این حالت، تکلیف پرداخت بر عهده مرد است و او موظف به پرداخت است، مگر اینکه خود اقدام به اثبات اعسار (عدم توانایی مالی) نماید.

اما در مهریه عندالاستطاعه، وضعیت کاملاً متفاوت است. در این نوع مهریه، زن زمانی می تواند مهریه خود را مطالبه کند که استطاعت مالی مرد برای پرداخت آن اثبات گردد. به بیان دیگر، بار سنگین اثبات اینکه مرد توانایی پرداخت مهریه را دارد، بر دوش زن است. این بدان معناست که زن باید در دادگاه، اموال و دارایی های مرد را معرفی کند یا به نحوی توانایی مالی او را ثابت کند.

امکان تقسیط مهریه

در مهریه عندالمطالبه، اگر مرد پس از مطالبه مهریه توسط زن، توانایی پرداخت تمام و کمال آن را نداشته باشد، می تواند به دادگاه درخواست اعسار از پرداخت مهریه را تقدیم کند. در صورت پذیرفته شدن این درخواست، دادگاه حکم به تقسیط مهریه می دهد و مرد می تواند مهریه را در اقساط مشخص پرداخت کند.

در مقابل، در مهریه عندالاستطاعه، تقسیط مهریه به معنای رایج آن وجود ندارد. در این مورد، ابتدا باید استطاعت مالی مرد برای پرداخت مهریه به صورت کلی یا جزئی احراز شود. اگر استطاعت احراز گردید، دادگاه بر اساس توانایی مالی مرد، حکم به پرداخت یک باره یا در صورت عدم تمکن پرداخت یک باره، پرداخت در دفعات مشخص می دهد. به همین دلیل، درخواست اعسار از سوی مرد در مهریه عندالاستطاعه بی معناست، زیرا اساساً پرداخت به استطاعت او مشروط شده است.

حکم جلب و ممنوع الخروجی

یکی از مهمترین تفاوت های عملی این دو نوع مهریه، در بحث امکان صدور حکم جلب و ممنوع الخروجی است. در مهریه عندالمطالبه، در صورتی که مرد از پرداخت مهریه یا اقساط تعیین شده خودداری کند، زن می تواند از طریق دادگاه اقدام به درخواست حکم جلب و ممنوع الخروجی او نماید. این ابزار حقوقی، به عنوان یک اهرم فشار قوی برای وصول مهریه محسوب می شود.

اما در مهریه عندالاستطاعه، اصولاً برای عدم پرداخت مهریه، حکم جلب و ممنوع الخروجی صادر نمی شود. زیرا پرداخت، منوط به اثبات استطاعت مالی مرد است و تا زمانی که این استطاعت توسط زن اثبات نشود، یا مالی از مرد برای توقیف معرفی نگردد، مرد محکوم به عدم پرداخت نیست که مستحق جلب باشد. تنها در موارد بسیار نادر و خاص، مثلاً در صورت اثبات فرار از دین از سوی مرد، آن هم با وجود استطاعت مالی که زن آن را ثابت کند، ممکن است حکم جلب صادر شود که شرایط بسیار دشواری دارد.

توقیف اموال و مستثنیات دین

توقیف اموال نیز در هر دو نوع مهریه روال متفاوتی دارد. در مهریه عندالمطالبه، زن می تواند به محض مطالبه مهریه، اقدام به توقیف اموال مرد نماید، مشروط بر اینکه آن اموال جزو مستثنیات دین نباشند. مستثنیات دین شامل اموالی است که برای گذران زندگی ضروری است و قانون اجازه توقیف آن ها را نمی دهد (مانند منزل مسکونی در حد نیاز، لوازم ضروری زندگی، ابزار کار و …).

در مهریه عندالاستطاعه، زن تنها پس از آنکه استطاعت مالی مرد را در دادگاه اثبات کرد و یا مالی از او را معرفی نمود، می تواند درخواست توقیف آن مال را داشته باشد. در این حالت نیز مستثنیات دین اعمال می شود و اموالی که برای زندگی مرد ضروری تلقی می شوند، قابل توقیف نخواهند بود. این فرایند، معمولاً زمان برتر و پیچیده تر است و نیازمند پیگیری فعال از سوی زوجه است.

بار اثبات توانایی مالی مرد در مهریه عندالاستطاعه بر دوش زن است که این خود، چالش اصلی این نوع مهریه به شمار می رود.

مراحل مطالبه و نحوه گرفتن مهریه عندالاستطاعه

مطالبه مهریه عندالاستطاعه، فرآیندی کاملاً حقوقی و نیازمند آگاهی از گام های مشخص است. این مسیر، برخلاف مهریه عندالمطالبه، دارای پیچیدگی هایی است که عمدتاً بر محور اثبات توانایی مالی زوج می چرخد. در این بخش، به صورت گام به گام، این فرآیند مورد بررسی قرار می گیرد تا تصویری روشن از نحوه مطالبه این نوع مهریه ارائه شود.

راهنمای گام به گام مطالبه مهریه عندالاستطاعه

گام اول: آغاز فرآیند – مراجعه مستقیم به دادگاه خانواده

در مورد مهریه عندالاستطاعه، برخلاف مهریه عندالمطالبه که می توان ابتدا از طریق دفترخانه ازدواج و اجرای ثبت اقدام به صدور اجراییه کرد، زن باید مستقیماً به دادگاه خانواده مراجعه کند. دلیل این امر آن است که ماهیت مهریه عندالاستطاعه مشروط به اثبات توانایی مالی مرد است و این امر تنها در صلاحیت دادگاه و از طریق فرآیند رسیدگی قضایی قابل احراز است. بنابراین، اولین قدم، تشکیل پرونده در دادگاه خانواده است.

گام دوم: تقدیم دادخواست مطالبه مهریه عندالاستطاعه به دادگاه خانواده

برای آغاز فرآیند قضایی، زن (یا وکیل او) باید دادخواستی با عنوان مطالبه مهریه عندالاستطاعه تنظیم و به دادگاه خانواده تقدیم کند. این دادخواست باید حاوی اطلاعات دقیق زوجین، شرح خواسته (مطالبه مهریه)، و مستندات قانونی باشد.
مدارک لازم:

• اصل یا کپی مصدق سند ازدواج
• کپی شناسنامه و کارت ملی زوجین
• در صورت وجود، هر گونه مدرکی که نشان دهنده توانایی مالی مرد باشد.

نگارش دقیق دادخواست و ارائه مستندات کامل، می تواند به تسریع و تسهیل روند رسیدگی کمک کند. در این مرحله، اغلب توصیه می شود که از مشاوره یا همراهی یک وکیل متخصص خانواده بهره گرفته شود.

گام سوم: نقش زن در اثبات استطاعت مالی مرد (مهمترین چالش)

این گام، اصلی ترین و چالش برانگیزترین بخش از فرآیند مطالبه مهریه عندالاستطاعه است. زوجه باید در دادگاه، با ارائه دلایل و شواهد معتبر، توانایی مالی مرد را برای پرداخت مهریه ثابت کند. این امر ممکن است نیازمند جمع آوری اطلاعات و مدارک مختلفی باشد:

1. معرفی اموال و دارایی های مرد:
   • اموال منقول: شامل خودرو، وجه نقد در حساب های بانکی، سهام شرکت ها، اوراق بهادار، و هرگونه مال قابل انتقال دیگر. زن می تواند با استعلام از مراجع مربوطه (مانند اداره ثبت اسناد و املاک، اداره راهنمایی و رانندگی، بانک ها، سازمان بورس) به شناسایی این اموال کمک کند.
   • اموال غیرمنقول: شامل ملک، زمین، مغازه، یا هرگونه مستغلات دیگر. استعلام از اداره ثبت اسناد و املاک برای شناسایی املاک به نام مرد ضروری است.
   • فیش حقوقی و درآمدهای شغلی: در صورتی که مرد کارمند باشد، توقیف یک سوم یا یک چهارم حقوق (با توجه به داشتن یا نداشتن فرزند) امکان پذیر است. زن می تواند با معرفی محل کار مرد، درخواست استعلام و توقیف حقوق را داشته باشد.
2. دلایل و شواهد دیگر:
   • شهادت شهود: افرادی که از وضعیت مالی مرد آگاهی دارند و می توانند در دادگاه شهادت دهند.
   • تحقیقات محلی: دادگاه ممکن است دستور تحقیقات محلی برای بررسی سبک زندگی و وضعیت مالی مرد را صادر کند.
   • گزارش کارشناس دادگستری: در برخی موارد، برای ارزش گذاری کسب وکارها، سهام، یا دارایی های نامشهود، ممکن است به نظر کارشناس رسمی دادگستری نیاز باشد.
3. توضیح اماره های مالی:

   برخی نشانه ها و قرائن، هرچند به تنهایی دلیل قطعی محسوب نمی شوند، اما می توانند به عنوان اماره یا نشانه ای از استطاعت مالی مرد در نظر گرفته شوند و به دادگاه در تصمیم گیری کمک کنند. این اماره ها شامل سبک زندگی لوکس، سفرهای خارجی مکرر، داشتن اتومبیل گران قیمت، نوع مسکن (اجاره در مناطق گران قیمت)، عضویت در باشگاه های خاص، و غیره می شود. این ها می توانند به عنوان قرائنی برای اثبات توانایی مالی در کنار سایر مدارک ارائه شوند.

گام چهارم: رسیدگی دادگاه و صدور حکم

پس از ارائه دادخواست و مدارک، دادگاه به دفاعیات طرفین گوش می دهد و تمامی مدارک و شواهد ارائه شده را مورد بررسی قرار می دهد. در صورت احراز استطاعت مالی مرد، دادگاه حکم به پرداخت مهریه صادر می کند. این حکم می تواند به صورت پرداخت یک باره یا در صورت احراز توانایی پرداخت تدریجی، به صورت اقساط (با توجه به میزان توانایی و درآمد مرد) باشد. نکته مهم این است که این اقساط، نتیجه اثبات استطاعت است، نه اعسار. هر یک از طرفین که به حکم صادر شده اعتراض داشته باشند، می توانند در مهلت مقرر قانونی، درخواست تجدیدنظر خواهی را تقدیم دادگاه تجدیدنظر استان کنند.

جنبه های حقوقی و قانونی عمیق تر مهریه عندالاستطاعه

مهریه عندالاستطاعه، فراتر از یک تعریف ساده، دارای پیچیدگی های حقوقی است که در موقعیت های مختلف قانونی، از جمله طلاق، پس از فوت شوهر و حتی در مبانی فقهی، تأثیرات خاص خود را نشان می دهد. شناخت این جنبه های عمیق تر، دیدگاهی جامع تر به این نوع مهریه می بخشد.

نکات حقوقی پیشرفته درباره مهریه عندالاستطاعه

مهریه عندالاستطاعه در شرایط طلاق

سرنوشت مهریه عندالاستطاعه در انواع طلاق، دارای ظرافت های خاصی است.

• طلاق توافقی: در طلاق توافقی، زوجین با توافق یکدیگر، مهریه را تعیین تکلیف می کنند. زن می تواند در ازای طلاق، قسمتی یا تمام مهریه خود را ببخشد یا با شرایط خاصی (مثلاً پرداخت در اقساط معین) بر سر آن به توافق برسد. نوع عندالاستطاعه بودن مهریه، در اینجا تابع توافق طرفین خواهد بود و ماهیت آن ممکن است تحت الشعاع قرار گیرد.
• طلاق از سوی زن (حق طلاق): اگر زن دارای حق طلاق باشد یا بتواند دلایل موجهی برای طلاق ارائه دهد، همچنان حق مطالبه مهریه عندالاستطاعه را دارد. اما همچنان باید استطاعت مالی مرد را اثبات کند.
• طلاق از سوی مرد: در صورتی که مرد تقاضای طلاق دهد، موظف به پرداخت حقوق مالی زن، از جمله مهریه است. با این حال، در مهریه عندالاستطاعه، همچنان پرداخت مهریه منوط به اثبات توانایی مالی مرد توسط زن خواهد بود.

یکی از مهمترین مسائل در این زمینه، موضوع «حق حبس» زوجه است. طبق ماده ۱۰۸۵ قانون مدنی، زن می تواند تا زمانی که مهریه او تسلیم نشده، از ایفای وظایف زناشویی خود امتناع کند. اما آیا این حق در مهریه عندالاستطاعه نیز وجود دارد؟ در گذشته، نظرات متفاوتی وجود داشت، اما رأی وحدت رویه شماره ۷۰۸ دیوان عالی کشور تا حد زیادی به این ابهام پاسخ داده است.

تحلیل رأی وحدت رویه شماره ۷۰۸ دیوان عالی کشور

رأی وحدت رویه شماره ۷۰۸ هیأت عمومی دیوان عالی کشور که در تاریخ ۲۲/۵/۱۳۸۷ صادر شد، نقطه عطفی در تفسیر حق حبس و مهریه عندالاستطاعه محسوب می شود. این رأی، صراحتاً اعلام کرد که اگر مهریه عندالمطالبه باشد و مرد درخواست اعسار و تقسیط آن را بدهد و این اعسار پذیرفته شود، تعیین اقساط برای مهریه، حق حبس زوجه را از بین نمی برد. این به آن معناست که حتی با تقسیط مهریه عندالمطالبه، زن همچنان می تواند از حق حبس خود استفاده کند تا اقساط مهریه به او پرداخت شود.

اما این رأی، به طور مستقیم به مهریه عندالاستطاعه نپرداخته است. با این حال، با توجه به ماهیت مهریه عندالاستطاعه که پرداخت آن منوط به اثبات توانایی مالی مرد است، اکثر حقوقدانان و رویه قضایی فعلی بر این باورند که در مهریه عندالاستطاعه، حق حبس زوجه موضوعیت ندارد. دلیل این امر این است که تا زمانی که استطاعت مالی مرد اثبات نشده باشد، دین مهریه به صورت حال بر ذمه مرد مستقر نشده است و بنابراین، زن نمی تواند به استناد عدم پرداخت، از حق حبس خود استفاده کند. به عبارت دیگر، زن پیش از آنکه بتواند از حق حبس استفاده کند، باید ابتدا توانایی مالی مرد را ثابت و حکم پرداخت مهریه را دریافت کرده باشد.

وضعیت مهریه عندالاستطاعه پس از فوت شوهر

یکی از پرسش های مهمی که در خصوص مهریه مطرح می شود، وضعیت آن پس از فوت شوهر است. مهریه، چه عندالاستطاعه و چه عندالمطالبه، به عنوان یک دین بر ذمه مرد محسوب می شود. بنابراین، پس از فوت شوهر، مهریه زن مانند سایر دیون او، از محل ترکه (اموال باقیمانده از متوفی) قابل وصول است. این بدان معناست که وراث مرد، قبل از تقسیم ارث، موظف به پرداخت مهریه زن از اموال متوفی هستند.

در این حالت نیز، اگر مهریه عندالاستطاعه باشد، زن برای وصول آن از ترکه متوفی، باید استطاعت مالی متوفی در زمان حیات یا وجود اموال کافی در ترکه او را اثبات کند. این موضوع در عقد دائم و موقت نیز تفاوت هایی دارد. اگر عقد موقت به ثبت رسمی نرسیده باشد، ممکن است در مطالبه مهریه از طریق اجرای ثبت، چالش هایی ایجاد شود، اما به هر حال حق زن برای مطالبه مهریه از ترکه متوفی پابرجا خواهد بود و از طریق دادگاه قابل پیگیری است.

دیدگاه فقه اسلامی درباره مهریه عندالاستطاعه

در فقه اسلامی، مهریه به عنوان یک حق مسلم و دینی بر عهده مرد تلقی می شود که به محض وقوع عقد، زن مالک آن می گردد. فقها نیز بر این نکته تأکید دارند که تعیین مهریه به صورت عندالاستطاعه یا عندالمطالبه، صرفاً شروطی برای نحوه پرداخت دین است و اصل دین بودن مهریه را تحت تأثیر قرار نمی دهد. به عبارت دیگر، از نظر شرعی، مهریه همچنان بر عهده مرد است، اما شرایط پرداخت آن با توافق طرفین به توانایی مالی او مشروط شده است.

اکثر مراجع تقلید و فقها، تعیین مهریه عندالاستطاعه را مجاز می دانند و معتقدند که این یک توافق مشروع است. اما در عین حال، بر این نکته نیز تأکید می کنند که این شرط، نباید منجر به تضییع حق زن شود و در صورت وجود توانایی مالی، مرد باید مهریه را بپردازد. این دیدگاه فقهی، مبنای بسیاری از قوانین و رویه های قضایی در خصوص مهریه عندالاستطاعه است و مشروعیت حقوقی آن را تقویت می کند.

مزایا و معایب مهریه عندالاستطاعه برای زوجین

انتخاب مهریه عندالاستطاعه، مانند هر تصمیم حقوقی دیگری در زندگی، دارای جوانب مثبت و منفی خاص خود است که می تواند بر زندگی مشترک زوجین و آینده آن ها تأثیر بگذارد. بررسی این مزایا و معایب از دیدگاه هر یک از طرفین، می تواند به آگاهی و تصمیم گیری بهتر کمک کند.

مزایا و معایب مهریه عندالاستطاعه از نگاه زوجین

برای زوج (مرد)

از نگاه مرد، مهریه عندالاستطاعه می تواند مزایای قابل توجهی داشته باشد که اغلب به همین دلایل انتخاب می شود:

1. مزایا:
   • کاهش فشار روانی و مالی در ابتدای زندگی مشترک: مرد در زمان عقد و سال های اولیه زندگی، با فشار کمتری برای پرداخت فوری مهریه مواجه است، زیرا پرداخت آن به توانایی مالی او مشروط شده است.
   • عدم نگرانی از جلب و زندان در صورت عدم توانایی مالی: تا زمانی که استطاعت مالی مرد اثبات نشود یا مالی از او معرفی نگردد، امکان صدور حکم جلب یا ممنوع الخروجی او بابت مهریه وجود ندارد. این امر، نوعی آرامش خاطر را برای مرد به ارمغان می آورد.
   • تشویق به تشکیل خانواده: در برخی جوامع، مهریه های سنگین مانعی برای ازدواج است. مهریه عندالاستطاعه می تواند با کاهش این بار، جوانان را به تشکیل خانواده تشویق کند.
2. معایب:
   • لزوم شفافیت مالی در زندگی: در صورت مطالبه مهریه، مرد ناچار است وضعیت مالی خود را برای اثبات عدم استطاعت شفاف کند که ممکن است برای برخی مطلوب نباشد.
   • در صورت اثبات استطاعت، موظف به پرداخت خواهد بود: اگر زن بتواند توانایی مالی مرد را ثابت کند، مرد مکلف به پرداخت مهریه است و راه گریزی ندارد.

برای زوجه (زن)

برای زن نیز، مهریه عندالاستطاعه هم می تواند جنبه های مثبتی داشته باشد و هم معایبی که باید به دقت مورد توجه قرار گیرد:

1. مزایا:
   • حقوق مالی به رسمیت شناخته شده: حتی با وجود شرط استطاعت، مهریه همچنان یک حق مالی قانونی و شرعی برای زن است که در صورت وجود مال و اثبات استطاعت مرد، قابل وصول خواهد بود.
   • مهریه به پشتوانه ای واقع بینانه تبدیل می شود: این نوع مهریه می تواند در صورتی که مرد واقعاً دارای تمکن مالی باشد، به عنوان یک پشتوانه مالی معقول برای زن عمل کند و از تعیین مهریه های غیرواقعی و صرفاً تشریفاتی جلوگیری نماید.
2. معایب:
   • دشواری اثبات استطاعت مالی مرد: مهمترین و بزرگترین چالش برای زن، اثبات توانایی مالی مرد در دادگاه است. این فرآیند ممکن است زمان بر، دشوار و نیازمند پیگیری های فراوان باشد و در برخی موارد، زن از اطلاعات کافی در مورد اموال مرد برخوردار نباشد.
   • عدم امکان استفاده از اهرم فشار جلب: زن نمی تواند به راحتی از اهرم های فشاری مانند حکم جلب یا ممنوع الخروجی برای واداشتن مرد به پرداخت مهریه استفاده کند، که این امر می تواند موقعیت او را در مذاکرات تضعیف نماید.
   • احتمال عدم وصول مهریه در صورت عدم وجود اموال آشکار: اگر مرد اموال آشکاری به نام خود نداشته باشد و زن نیز نتواند استطاعت او را ثابت کند، ممکن است عملاً وصول مهریه غیرممکن شود.

با توجه به مزایا و معایب مطرح شده، تصمیم گیری برای انتخاب نوع مهریه باید با آگاهی کامل و در نظر گرفتن تمامی شرایط فردی و اجتماعی صورت گیرد. مشاوره با وکلای متخصص خانواده می تواند در این زمینه راهگشا باشد.

نتیجه گیری

مفهوم «عندالاستطاعه به چه معناست» در حوزه حقوق خانواده، بیش از یک تعریف ساده، به منزله یک توافق حقوقی پیچیده است که پیامدهای گسترده ای برای زوجین دارد. در این مقاله، به تفصیل به بررسی ابعاد مختلف مهریه عندالاستطاعه پرداختیم؛ از تعریف لغوی و حقوقی آن گرفته تا تفاوت های کلیدی آن با مهریه عندالمطالبه، مراحل مطالبه و نحوه اثبات استطاعت مالی مرد، و همچنین جنبه های حقوقی عمیق تر آن در شرایط طلاق و پس از فوت. همچنین، مزایا و معایب این نوع مهریه برای هر یک از زوجین را از زوایای مختلف بررسی کردیم.

آنچه بیش از هر چیز اهمیت دارد، شناخت جامع و دقیق از این نوع مهریه است. برای زن، اطلاع از دشواری های اثبات استطاعت مالی مرد و عدم امکان استفاده از اهرم های فشار رایج، و برای مرد، آگاهی از تعهد به پرداخت در صورت اثبات توانایی مالی، ضروری است. این آگاهی، می تواند به زوجین کمک کند تا با چشمان باز و واقع بینانه، در زمان عقد، تصمیم درست و هوشمندانه ای بگیرند و در طول زندگی مشترک نیز با درک متقابل از حقوق و تکالیف خود، به سمت پایداری زندگی گام بردارند.

پیچیدگی های حقوقی مهریه عندالاستطاعه و لزوم جمع آوری مدارک و اثبات استطاعت مالی، اهمیت مشاوره با وکیل متخصص خانواده را پیش از هرگونه اقدام، دوچندان می کند. یک وکیل مجرب می تواند راهنمای شما در مسیر پرفراز و نشیب مطالبه مهریه باشد و با ارائه راهکارهای حقوقی مناسب، به شما در احقاق حقوقتان کمک کند.

برای دریافت مشاوره حقوقی تخصصی و راهنمایی در مورد مهریه عندالاستطاعه، با وکلای مجرب ما تماس بگیرید. مقالات مرتبط برای مطالعه بیشتر: مهریه عندالمطالبه چیست؟، هزینه وکیل مهریه، طلاق از طرف زن.