ساختار دامن اسکاتلندی

دامن اسکاتلندی، که در زبان بومی با نام «کلیت» (Kilt) شناخته می شود، تنها یک پوشاک نیست، بلکه نمادی از تاریخ، هویت و غرور ملی اسکاتلند است. ساختار پیچیده و دقیق این دامن، که ریشه های عمیقی در فرهنگ و سنت های کوهستان های اسکاتلند دارد، آن را به یکی از منحصربه فردترین لباس های سنتی جهان تبدیل کرده است. درک اجزا و نحوه طراحی و دوخت کلیت، پنجره ای به سوی ظرافت و مهارت دست اندرکاران این صنعت می گشاید و ارتباط عمیق آن را با سبک زندگی و مراسم اسکاتلندی آشکار می سازد. این دامن اسکاتلندی به دلیل جنس پارچه، الگوهای تارتان، و شیوه های خاص پیلی گذاری و اتصالاتش، از دیگر لباس های مشابه متمایز می شود و هر بخش آن داستان و کاربرد خاص خود را دارد. با گذار از کلیت های تاریخی به کلیت های مدرن، شاهد تکامل ساختاری هستیم که هم اصالت را حفظ کرده و هم با نیازهای زمانه خود را تطبیق داده است.

اجزای اصلی ساختار کلیت اسکاتلندی

هر کلیت اسکاتلندی، اثری هنری است که از اجزای مختلف و با دقت فراوان ساخته می شود. این اجزا در کنار هم، ساختاری منسجم و زیبا را تشکیل می دهند که هم کارکردی است و هم از نظر بصری، خیره کننده به نظر می رسد. از فرم کلی تا جزئیات پارچه و الگو، هر عنصری در شکل گیری هویت کلیت نقش حیاتی دارد.

شکل کلی و طراحی پایه: نمادی از ظرافت

کلیت اسکاتلندی به لحاظ طراحی، لباسی دامن مانند است که تا میانه زانو ادامه می یابد و به صورت پیچشی به دور بدن بسته می شود. بخش جلویی کلیت، که «اپرون» (Apron) نامیده می شود، صاف و بدون پیلی است، در حالی که بخش عقبی و کناری آن با پیلی های منظم و سنگین تزئین شده است. این طراحی، به کلیت حالتی باوقار و در عین حال پویا می بخشد. کلیت معمولاً از کمر آغاز شده و تا حدود یک اینچ بالاتر یا روی میانه زانو پوشانده می شود. این طول مشخص، نه تنها از نظر زیبایی شناختی اهمیت دارد، بلکه به آزادی حرکت فرد نیز کمک می کند و آن را برای فعالیت هایی مانند رقص های هایلند یا شرکت در بازی های سنتی اسکاتلندی مناسب می سازد.

پارچه کلیت: قلب تپنده هر دامن اسکاتلندی

پارچه، هسته اصلی ساختار کلیت اسکاتلندی است و کیفیت و ویژگی های آن به طور مستقیم بر ظاهر و دوام کلیت تأثیر می گذارد. انتخاب دقیق پارچه، تضمین کننده اصالت و راحتی این لباس سنتی است.

جنس پارچه: پشم ورستد و نقش آن

دامن اسکاتلندی اصیل به طور سنتی از پشم ورستد (Worsted Wool) بافته می شود. این نوع پشم، به دلیل الیاف بلند و محکمی که دارد، بسیار بادوام است و به پارچه حالتی لطیف و در عین حال مستحکم می بخشد. پشم ورستد به خوبی شکل می گیرد و در برابر چین وچروک مقاومت نشان می دهد که برای حفظ ظاهر پیلی های کلیت بسیار حائز اهمیت است. این جنس پارچه همچنین قابلیت رنگ پذیری بالایی دارد که امکان خلق الگوهای پیچیده و رنگارنگ تارتان را فراهم می کند.

نوع بافت: بافت تویل و ویژگی های متمایز

بافت پارچه کلیت، از نوع تویل (Twill Weave) است که با الگوی مورب و مشخص خود شناخته می شود. این بافت، مقاومت پارچه را افزایش داده و به آن حالتی خاص و متمایز می بخشد. بافت تویل «۲-۲» (یعنی هر نخ پود از روی دو نخ تار عبور کرده و از زیر دو نخ دیگر رد می شود) رایج ترین نوع در بافت تارتان است. خطوط مورب ایجاد شده توسط این بافت، به زیبایی بصری تارتان کمک شایانی می کند و عمق و بافتی خاص به پارچه می بخشد.

وزن پارچه: از سبک تا سنگین، کاربردهای متفاوت

وزن پارچه کلیت بر حسب اونس در یارد اندازه گیری می شود و از حدود ۱۰-۱۱ اونس (سبک) تا ۱۸-۲۲ اونس (بسیار سنگین و نظامی) متغیر است. رایج ترین وزن ها برای کلیت های مدرن، ۱۳ و ۱۶ اونس هستند. کلیت های با وزن سنگین تر برای آب وهوای سردتر یا استفاده رسمی تر مناسب اند، در حالی که وزن های سبک تر برای آب وهوای گرم تر یا فعالیت های پرتحرک مانند رقص های هایلند انتخاب می شوند. انتخاب وزن مناسب، نه تنها بر راحتی پوشنده تأثیر می گذارد، بلکه بر نحوه افتادن و حرکت کلیت نیز اثرگذار است.

میزان پارچه مورد نیاز: دقت در اندازه گیری

برای دوخت یک کلیت استاندارد برای بزرگسالان، معمولاً حدود ۶ تا ۸ یارد پارچه با عرض تک (حدود ۲۶-۳۰ اینچ) یا ۳ تا ۴ یارد پارچه با عرض دوگانه (حدود ۵۴-۶۰ اینچ) نیاز است. پارچه با عرض دوگانه به گونه ای بافته می شود که الگو در لبه ها کاملاً همسان باشد. میزان دقیق پارچه مورد نیاز به عواملی مانند اندازه تارتان، تعداد پیلی ها و اندازه فرد بستگی دارد. برای کمرهای بسیار بزرگ، ممکن است به ۹ یارد پارچه نیز نیاز باشد تا پیلی ها به درستی شکل بگیرند و پوشش کامل ایجاد شود.

عدم وجود سجاف: راز پایداری و زیبایی

یکی از ویژگی های فنی و زیبایی شناختی کلیت اسکاتلندی، عدم وجود سجاف (Hem) در لبه پایینی آن است. سجاف گذاری باعث افزایش حجم پارچه در لبه و نامناسب شدن افتادگی کلیت می شود. در عوض، لبه پایینی پارچه به گونه ای پرداخت می شود که بدون نیاز به سجاف، صاف و مرتب باقی بماند و وزن کلیت به طور یکنواخت توزیع شود، که به خصوص در رقص های هایلند برای حرکت سیال و نمایشی کلیت اهمیت فراوانی دارد.

الگوی تارتان: هویت بصری فراموش نشدنی

تارتان، با الگوهای چهارخانه منحصربه فرد خود، قلب هویت بصری هر کلیت اسکاتلندی است و داستان های قبیله ها و تاریخچه های محلی را در خود نهفته دارد.

تعریف تارتان: نقشی از تاریخ و فرهنگ

تارتان، الگوی چهارخانه ای متشکل از نوارهای افقی و عمودی با رنگ های مختلف است که در زاویه های قائمه همدیگر را قطع می کنند. این الگوها، که به دقت طراحی شده اند، هویت هر قبیله، منطقه یا سازمان را بازتاب می دهند. تارتان ها تنها یک طرح ساده نیستند؛ آن ها نمادی از پیوستگی و میراث فرهنگی اسکاتلند به شمار می آیند.

تاریخچه ارتباط تارتان با قبیله ها و تکامل آن

ارتباط تارتان با قبیله ها و خانواده های خاص (Clan Tartans)، عمدتاً در قرن نوزدهم و در دوران ویکتوریایی رسمیت یافت. پیش از آن، تارتان ها بیشتر با مناطق جغرافیایی مرتبط بودند. امروزه، علاوه بر تارتان های قبیله ای، الگوهای متنوعی برای مناطق، شهرستان ها، جوامع، شرکت ها، مدارس، دانشگاه ها، فعالیت های ورزشی، و حتی افراد خاص نیز وجود دارد. این تکامل نشان دهنده گستردگی و انطباق پذیری تارتان در طول زمان است.

شمارش نخ: زبان پنهان تارتان

هر الگوی تارتان با استفاده از «شمارش نخ» (Thread Count) تعریف می شود. این شمارش، دنباله ای از کد رنگ ها و تعداد نخ های مربوط به هر رنگ است که هم در تار و هم در پود پارچه تکرار می شود. به عنوان مثال، در الگوی تارتان والاس، ممکن است کد «K/4 R32 K32 Y/4» به این معنی باشد که ۴ واحد نخ مشکی، به دنبال آن ۳۲ واحد قرمز، سپس ۳۲ واحد مشکی و مجدداً ۴ واحد زرد، در هر دو جهت تار و پود بافته می شود. این سیستم، دقت و تکرارپذیری الگوها را تضمین می کند.

نقطه چرخش: تارتان های متقارن و نامتقارن

در برخی تارتان ها، نقطه چرخش (Pivot Point) وجود دارد که با یک علامت خاص (معمولاً کج خط) در شمارش نخ مشخص می شود. در تارتان های متقارن، بافنده پس از رسیدن به این نقطه، ترتیب بافت را معکوس می کند تا یک تصویر آینه ای از الگو ایجاد شود. این تقارن به زیبایی و هماهنگی کلیت می افزاید. با این حال، برخی تارتان ها مانند بوشانان، نامتقارن هستند و نقطه چرخش ندارند؛ در این موارد، بافنده دنباله الگو را به طور کامل می بافد و سپس برای تکرار بعدی از ابتدا شروع می کند.

ابعاد تارتان: اندازه تکرار الگو

«ابعاد تارتان» (Sett Size) به اندازه یک تکرار کامل الگو بر حسب اینچ یا سانتی متر اشاره دارد. این اندازه نه تنها به تعداد نخ ها در هر تکرار، بلکه به وزن پارچه نیز بستگی دارد. پارچه های سنگین تر، نخ های ضخیم تری دارند و بنابراین همان تعداد نخ، فضای بیشتری را اشغال می کند که منجر به تارتانی با ابعاد بزرگ تر می شود. این عامل در ظاهر نهایی و تناسب کلیت با اندازه فرد بسیار مهم است.

تنوع رنگ ها: طیف های باستانی تا مدرن

تارتان ها به صورت تجاری در چهار طیف رنگی استاندارد بافته می شوند که لحن کلی رنگی آن ها را توصیف می کند:

1. Ancient (باستانی) یا Old (قدیمی): رنگ هایی کمی محو شده دارند که یادآور رنگ های گیاهی قدیمی هستند. سبزها و آبی های روشن تر و قرمزهای مایل به نارنجی از ویژگی های این طیف است.
2. Modern (مدرن): رنگ های روشن و زنده ای دارند که نتیجه روش های رنگرزی آنیلین امروزی هستند. قرمزهای روشن، سبزهای تیره شکاری و آبی های سورمه ای در این دسته قرار می گیرند.
3. Weathered (فرسوده) یا Reproduction (بازسازی): ظاهری شبیه به پارچه های قدیمی و فرسوده از طبیعت دارند. سبزها به قهوه ای روشن، آبی ها به خاکستری و قرمزها به شرابی عمیق تر متمایل می شوند.
4. Muted (ملایم): به سمت رنگ های خاکی و طبیعی گرایش دارند. سبزهای زیتونی، آبی های تخته سنگی و قرمزهای شرابی عمیق از مشخصه های این طیف هستند.

این تنوع به افراد امکان می دهد تا تارتانی را انتخاب کنند که هم با سلیقه آن ها و هم با مناسبت مورد نظرشان همخوانی داشته باشد.

ثبت تارتان ها: حفظ میراث اسکاتلندی

سازمان هایی مانند «Scottish Tartans Authority» و «Scottish Register of Tartans» نقش مهمی در ثبت تارتان ها ایفا می کنند. این نهادها، الگوهای جدید را ثبت و مجموعه ای از نمونه های پارچه ای را که با نام و شمارش نخ مشخص شده اند، نگهداری می کنند. این فرآیند ثبت، تضمین کننده حفاظت از میراث فرهنگی تارتان ها و اصالت الگوهاست. اگرچه هر ساله تارتان های جدیدی ثبت می شوند، اما بسیاری از الگوهای شناخته شده امروزی در قرن نوزدهم توسط بافندگان تجاری ایجاد شده اند.

ظرافت در دوخت و جزئیات فنی دامن اسکاتلندی

ساخت یک کلیت اسکاتلندی فراتر از انتخاب پارچه و الگو است؛ این فرآیند نیازمند دقت فراوان در اندازه گیری و مهارت بالا در دوخت پیلی هاست. هر مرحله ای از این ساختار، به گونه ای طراحی شده تا کلیت هم زیبا و هم کاربردی باشد.

اندازه گیری دقیق: سنگ بنای یک کلیت بی نقص

اندازه گیری دقیق، اساس یک کلیت خوش فرم و راحت است. یک کلیت سفارشی، متناسب با ابعاد هر فرد دوخته می شود و نه خیلی تنگ و نه خیلی گشاد خواهد بود. اندازه های ضروری شامل دور کمر، دور باسن و طول کلیت (تا میانه زانو یا کمی بالاتر از آن) است. گاهی اوقات «rise» (فاصله بالای کمر) و «fell» (فاصله از خط کمر تا پهن ترین قسمت باسن) نیز مورد نیاز است. اطمینان از فیت بودن کلیت، از ایجاد ظاهر نامناسب و ناراحتی هنگام پوشیدن جلوگیری می کند. طول مناسب کلیت باید به گونه ای باشد که هنگام بسته شدن، به هیچ وجه پایین تر از وسط زانو و بالاتر از یک اینچ بالای آن نرسد.

انواع پیلی: هنر چین خوردگی در کلیت

پیلی ها، روح حرکت و حجم را به کلیت می بخشند و هنر واقعی دوخت کلیت در شکل دهی به آن ها نهفته است. پیلی ها به دو شیوه اصلی و با اهداف متفاوتی شکل می گیرند.

پیلی چاقویی (Knife Pleats): انتخاب رایج و مدرن

پیلی های چاقویی، رایج ترین نوع پیلی در کلیت های مدرن و غیرنظامی هستند. این پیلی ها به صورت تاخوردگی های ساده ای ایجاد می شوند که لبه آن ها تیز و مشخص است. این سبک پیلی گذاری، ظاهری تمیز و روان به کلیت می بخشد و در عین حال حجم کافی را در قسمت عقب و کناره ها فراهم می کند. اغلب، این پیلی ها به وسیله دستگاه یا دست دوخته می شوند تا شکل خود را حفظ کنند و در طول زمان ثابت بمانند.

پیلی جعبه ای (Box Pleats): نمادی از سنت نظامی

پیلی های جعبه ای، از دو پیلی چاقویی که پشت به پشت قرار گرفته اند، تشکیل می شوند و به همین دلیل حجیم تر و پهن تر هستند. این نوع پیلی ها بیشتر در برخی سنت های نظامی و کلیت های قدیمی تر استفاده می شوند. پیلی جعبه ای، ظاهری مستحکم تر و منظم تر ایجاد می کند که مناسب یونیفرم های نظامی است و در گذشته برای استحکام و دوام بیشتر مورد استفاده قرار می گرفته است.

روش های دوخت پیلی نسبت به الگو: دو شیوه ی متمایز

شیوه دوخت پیلی ها نسبت به الگوی تارتان، بسیار مهم است و بر ظاهر نهایی کلیت تأثیر می گذارد. دو روش اصلی در این زمینه وجود دارد:

1. Pleating to the Stripe (پیلی به نوار): در این روش، یکی از نوارهای عمودی در الگوی تارتان انتخاب می شود و پارچه به گونه ای تا می خورد که این نوار دقیقاً از مرکز هر پیلی عبور کند. نتیجه این کار، ظاهری متفاوت در بخش پیلی دار کلیت است که اغلب نوارهای افقی را بیشتر از نوارهای عمودی برجسته می کند. این شیوه معمولاً در کلیت های نظامی و گروه های موسیقی مانند «پایپ بند» (Pipe Band) رایج است.
2. Pleating to the Sett (پیلی به طرح): این روش دقیق تر و پیچیده تر است. در دوخت پیلی به طرح، پارچه به گونه ای تا می خورد که الگوی کامل تارتان (sett) در هر پیلی تکرار شود و در نتیجه الگوی تارتان به طور کامل و بدون وقفه در سراسر کلیت، از جلو تا عقب، حفظ می شود. این شیوه در کلیت های رقص های هایلند و کلیت های شخصی بسیار رایج است و ظاهری کاملاً یکدست و هماهنگ ایجاد می کند.

عمق و عرض پیلی: تعیین کننده زیبایی و حرکت

هر پیلی با عمق و عرض خود مشخص می شود. «عرض» پیلی، قسمتی است که از زیر پیلی بالایی بیرون می زند و معمولاً بین نیم تا سه چهارم اینچ متغیر است. «عمق» پیلی، قسمتی است که در زیر پیلی بالایی تا خورده است و مستقیماً به اندازه الگوی تارتان بستگی دارد، حتی در روش «Pleating to the Stripe»، زیرا تارتان تعیین کننده فواصل نوارهاست. این ابعاد با توجه به اندازه تارتان و میزان پارچه موجود، با دقت بالایی تعیین می شوند تا کلیت، بهترین فرم و حرکت را داشته باشد.

تفاوت کمر و باسن: انحنای طبیعی بدن

از آنجایی که کمر فرد معمولاً از باسن باریک تر است، پیلی ها در قسمت «فِل» (Fell) (بخشی از کلیت که از کمر تا باسن امتداد می یابد) کمی به سمت داخل شیب دار (tapered) می شوند. این شیب دار کردن پیلی ها، به کلیت کمک می کند تا به درستی روی بدن بنشیند و در عین حال حجم لازم را در قسمت باسن حفظ کند. این بخش از پیلی ها معمولاً با دست یا ماشین دوخته می شود تا شکل ثابت و پایداری داشته باشد.

نقش دوخت در پیلی ها: استحکام و حرکت سیال

دوخت پیلی ها نقش کلیدی در پایداری و شکل دهی به کلیت دارد. این دوخت ها، به خصوص در بخش fell، تضمین می کنند که پیلی ها به خوبی شکل خود را حفظ کرده و در حین حرکت، به زیبایی و بدون از هم گسیختگی، رفتار کنند. این ویژگی به خصوص در رقص های هایلند که حرکت کلیت بخشی جدایی ناپذیر از اجراست، اهمیت ویژه ای پیدا می کند. اگر پیلی ها به درستی دوخته نشده باشند، حرکت و عمل کلیت کاملاً متفاوت خواهد بود و از زیبایی آن کاسته می شود.

دوخت دقیق پیلی ها، نه تنها به پایداری کلیت کمک می کند، بلکه در رقص های هایلند، حرکتی سیال و دیدنی را به این لباس سنتی می بخشد.

سیستم بستن و اتصالات: نگهداری و تنظیم کلیت

سیستم بستن کلیت، ترکیبی از بندها و سگک ها است که به تنظیم دقیق اندازه و محکم نگه داشتن کلیت روی بدن کمک می کند. این بخش ها به گونه ای طراحی شده اند که کلیت به طور ایمن و راحت روی کمر قرار گیرد.

• بندها و سگک ها (Straps and Buckles): در دو انتهای کلیت قرار می گیرند و برای تنظیم اندازه دور کمر استفاده می شوند. بندی که در داخل کلیت قرار می گیرد، معمولاً از یک شکاف در کمربند عبور کرده و در قسمت بیرونی محکم می شود.
• شکاف در کمربند (Slit in the Waistband): این شکاف برای عبور بند داخلی تعبیه شده است تا کلیت به طور مرتب و بدون چین خوردگی بسته شود.
• سنجاق کلیت (Kilt Pin): سنجاق کلیت، تنها به لایه بالایی اپرون وصل می شود و نقش آن افزودن وزن به بخش جلویی کلیت است تا در باد حرکت نکند و زیبایی آن حفظ شود. این سنجاق هرگز نباید از هر دو لایه اپرون عبور کند.

اکسسوری ها و تکمیل ساختار بصری کلیت

کلیت اسکاتلندی تنها به پارچه و دوخت ختم نمی شود؛ اکسسوری های مکمل آن نیز نقش حیاتی در تکمیل ظاهر و هویت این لباس دارند. هر یک از این لوازم جانبی، جنبه ای از فرهنگ و سنت اسکاتلندی را به نمایش می گذارد و به پوشنده اجازه می دهد تا سبک و سلیقه خود را بیان کند.

سپوران (Sporran): کیف سنتی و کاربری آن

سپوران (Sporran)، یک کیف آویز سنتی است که از زنجیر یا بند چرمی به دور کمر آویزان می شود. از آنجایی که کلیت جیب ندارد، سپوران نقش جیب را ایفا می کند و برای نگهداری وسایل شخصی کوچک به کار می رود. این کیف می تواند ساده، چرمی منقوش، خزدار یا با روکش فلزی تزئین شده باشد و جلوه خاصی به ظاهر کلیت می بخشد.

جوراب کلیت و دیگر الحاقات: از بند جوراب تا فلش ها

جوراب کلیت (Kilt Hose)، جوراب های پشمی بلندی هستند که تا زانو بالا می آیند و لبه آن ها به سمت پایین تا می شود. این جوراب ها معمولاً با بند جوراب و فلش ها (Garters and Flashes) پوشیده می شوند. فلش ها نوارهای پارچه ای رنگی هستند که از زیر لبه تاخورده جوراب بیرون می آیند و اغلب با رنگ های تارتان کلیت هماهنگ می شوند. این جزئیات کوچک، به هماهنگی و زیبایی کلیت می افزایند.

کمربند کلیت و سگک: جلوه ای از شکوه

یک کمربند کلیت (Kilt Belt) پهن با سگک تزئین شده، بخش مهمی از پوشش کلیت را تشکیل می دهد. سگک ها معمولاً بزرگ و از فلزات صیقلی ساخته شده اند و اغلب با نمادهای سنتی اسکاتلندی حکاکی می شوند. این کمربند، نه تنها به ثابت نگه داشتن کلیت کمک می کند، بلکه جلوه ای از رسمیت و شکوه را به کل لباس می بخشد.

ژاکت های مخصوص: هماهنگی با موقعیت ها

برای موقعیت های مختلف، انواع مختلفی از ژاکت ها با کلیت پوشیده می شوند. ژاکت «Prince Charlie» برای مجالس رسمی، و ژاکت «Argyll» برای مراسم نیمه رسمی مناسب هستند. ژاکت های «Sherrifmuir» و «Brian Boru» نیز برای مناسبت های خاص و ایرلندی استفاده می شوند. انتخاب ژاکت مناسب، به درجه رسمیت مراسم بستگی دارد و کل لباس را تکمیل می کند.

اسگیان دوب (Sgian-dubh): خنجر پنهان هایلندرها

اسگیان دوب (Sgian-dubh)، یک خنجر کوچک است که در بالای جوراب کلیت، در سمتی که دست فعال فرد نیست، به صورت پنهان حمل می شود. این اکسسوری، اگرچه امروزه بیشتر جنبه زینتی و سنتی دارد، اما یادآور تاریخچه هایلندرها و سنت های گذشته است. تیغه آن معمولاً با تزئینات ظریفی همراه است.

کفش Ghillie Brogues: سنتی و راحت

کفش های «Ghillie Brogues»، کفش های سنتی بدون زبانه ای هستند که بندهای بلندی دارند و به دور مچ پا گره می خورند. این کفش ها، مکمل بی نقصی برای کلیت هستند و طراحی آن ها به گونه ای است که هم راحتی را فراهم می کنند و هم با ظاهر کلیت هماهنگی دارند. سوراخ های موجود در این کفش ها در گذشته برای خشک شدن سریع آب در مناطق کوهستانی طراحی شده بودند.

اکسسوری های کلیت، نه تنها لباس را کامل می کنند، بلکه هر کدام داستانی از فرهنگ و سنت غنی اسکاتلند را روایت می کنند و به آن عمق می بخشند.

انواع کلیت و تفاوت های ساختاری آن

درحالی که کلیت اسکاتلندی به عنوان نمادی جهانی شناخته شده است، نسخه هایی از آن در دیگر فرهنگ های سلتیک نیز وجود دارد و حتی طراحی های مدرن نیز، این لباس سنتی را به دنیای امروز آورده اند. هر یک از این انواع، تفاوت های ساختاری و کاربردی خاص خود را دارند.

کلیت ایرلندی: رنگ های یکدست و هویت متفاوت

اگرچه منشأ دقیق کلیت ایرلندی همچنان مورد بحث است، اما شواهد نشان می دهد که ملی گرایان ایرلندی از حدود دهه ۱۸۵۰ و سپس در اوایل قرن بیستم، آن را به عنوان نمادی از هویت گالیک پذیرفتند. تفاوت اصلی کلیت ایرلندی با نوع اسکاتلندی در این است که اغلب از پارچه های تک رنگ و بدون الگوی تارتان دوخته می شود. رنگ های رایج شامل زعفرانی (نارنجی-زرد) و سبز هستند که نمادهای ملی ایرلند به شمار می روند. در گذشته، لباس هایی مانند «لینه کرویش» (léine croich) که تونیک های بلند و یک رنگ بودند، گاهی با کلیت اشتباه گرفته می شدند. استفاده از تارتان در کلیت های ایرلندی کمتر رایج بود، زیرا تولید آن گران تر بود و اغلب تنها برای کمربندها یا شال ها استفاده می شد. کلیت های ایرلندی امروزه بیشتر در مراسم رسمی، عروسی ها و توسط گروه های مارش بند دیده می شوند.

کلیت های سایر ملل سلتیک: اشتراکات و تمایزها

کلیت، اگرچه به طور سنتی جزئی از لباس ملی خارج از اسکاتلند و ایرلند نبوده، اما اخیراً در دیگر ملل سلتیک نیز به عنوان نمادی از هویت مشترک سلتیک محبوبیت یافته است. در مناطقی مانند ولز، کورنوال، جزیره من، بریتانی و گالیسیا، کلیت ها و تارتان هایی با طراحی های خاص و منحصربه فرد آن مناطق دیده می شوند. به عنوان مثال، شانزده تارتان برتونی و سه تارتان گالیسی به طور رسمی در ثبت تارتان های اسکاتلندی به ثبت رسیده اند که هر کدام تاریخ و فرهنگ محلی خود را بازتاب می دهند. حتی در اتریش نیز، به دلیل میراث سلتیک، برخی افراد به طور سنتی کلیت می پوشند.

کلیت های معاصر: بازآفرینی یک نماد

از اواخر دهه ۱۹۹۰، کلیت های معاصر (Contemporary Kilts)، که گاهی به آن ها «کلیت های مدرن» یا «کلیت های کاربردی» نیز گفته می شود، وارد بازار پوشاک شده اند. این کلیت ها فراتر از پشم تارتان سنتی رفته و از مواد جدیدی مانند چرم، جین، کتان و پنبه ساخته می شوند. طراحی آن ها نیز تکامل یافته است تا با سبک زندگی مدرن سازگار باشد؛ بسیاری از آن ها بدون نیاز به سپوران، با جیب های اضافه، و با بست هایی مانند دکمه، زیپ یا چسب (ولکرو) عرضه می شوند. این کلیت ها می توانند برای لباس های رسمی، غیررسمی، ورزشی، تفریحات در فضای باز، یا حتی لباس کار طراحی شوند. آن ها نشان دهنده تکامل کلیت از یک لباس صرفاً سنتی به یک پوشاک کاربردی و مد روز هستند. این روند در دهه های اخیر، به ویژه در میان خرده فرهنگ هایی مانند گوتیک، منجر به محبوبیت بیشتر کلیت به عنوان جایگزینی برای لباس های مردانه متداول شده است.

ویژگی	کلیت سنتی اسکاتلندی	کلیت ایرلندی	کلیت های معاصر
پارچه اصلی	پشم ورستد با بافت تویل	معمولاً کتان یا پشم، اغلب تک رنگ	چرم، جین، کتان، پشم، مواد ترکیبی
الگو	الگوی تارتان (قبیله ای/منطقه ای)	معمولاً تک رنگ (زعفرانی، سبز)، تارتان کمتر رایج	تارتان، تک رنگ، یا طرح های مد روز
پیلی ها	پیلی چاقویی یا جعبه ای، دوخته شده به طرح یا نوار	پیلی چاقویی یا جعبه ای	پیلی چاقویی، جعبه ای، یا طرح های جدیدتر
بست ها	بندها و سگک های چرمی	بندها و سگک های چرمی	دکمه، زیپ، چسب (ولکرو)، سگک های فلزی
اکسسوری ها	سپوران، سنجاق کلیت، جوراب کلیت، اسگیان دوب	سپوران، سنجاق کلیت، جوراب کلیت (گاهی)	جیب های اضافه، حلقه های کمربند، بدون نیاز به سپوران
کاربرد	رسمی، مراسم، جشن ها، رقص های هایلند	رسمی، عروسی، گروه های مارش بند	غیررسمی، مد، ورزش، لباس کار

نتیجه گیری

ساختار دامن اسکاتلندی بیش از یک طراحی لباس، نمادی از غنای فرهنگی و تاریخی ملتی استوار است. از انتخاب دقیق پشم ورستد و بافت تویل گرفته تا پیچیدگی های الگوهای تارتان و ظرافت در پیلی گذاری، هر بخش از کلیت اسکاتلندی با دقت و توجه به جزئیات ساخته می شود. این لباس، که ریشه های آن به کلیت های بزرگ تاریخی بازمی گردد و در طول قرون متمادی به کلیت های مدرن تکامل یافته، با اکسسوری های خاص خود، روایتی از هویت و سنت را به تصویر می کشد. درک عمیق از این ساختار، نه تنها به علاقه مندان به فرهنگ اسکاتلند دیدگاهی جامع می بخشد، بلکه برای طراحان و خیاطان نیز الهام بخش است. کلیت اسکاتلندی، با حفظ اصالت خود در برابر تغییرات زمانه، راه خود را به دنیای مد معاصر نیز گشوده و همچنان به عنوان یک لباس ملی و جهانی، جایگاه ویژه ای دارد.