درمان خانگی آرتروز انگشت دست: 5 روش موثر

آرتروز انگشت دست که به نام استئوآرتریت انگشت نیز شناخته می شود یک بیماری مفصلی دژنراتیو شایع است که میلیون ها نفر را در سراسر جهان تحت تأثیر قرار می دهد. این بیماری می تواند منجر به درد سفتی تورم و کاهش عملکرد انگشتان شده و به طور قابل توجهی کیفیت زندگی افراد را تحت تاثیر قرار دهد. در حالی که درمان های پزشکی و بالینی نقش حیاتی در مدیریت آرتروز انگشت دست ایفا می کنند راهکارهای خانگی نیز می توانند به عنوان روش های مکمل در کاهش علائم و بهبود کیفیت زندگی بیماران بسیار موثر باشند.

در این مقاله به بررسی ۵ روش موثر درمان خانگی آرتروز انگشت دست می پردازیم که بر پایه اصول علمی و پزشکی استوار بوده و می توانند به عنوان بخشی از یک برنامه جامع درمانی مورد استفاده قرار گیرند. لازم به ذکر است که این روش ها به هیچ وجه جایگزین درمان های پزشکی تخصصی نبوده و همواره توصیه می شود قبل از شروع هرگونه درمان خانگی با پزشک متخصص مشورت شود.

تعریف آرتروز انگشت دست : یک دیدگاه علمی

آرتروز (Osteoarthritis – OA) که به آن آرتروز دژنراتیو مفصل (Degenerative Joint Disease – DJD) نیز گفته می شود شایع ترین نوع آرتریت است و ناشی از تخریب تدریجی غضروف مفصلی است. غضروف بافت لغزنده ای است که سطوح استخوانی مفاصل را می پوشاند و حرکت روان و بدون اصطکاک مفاصل را تسهیل می کند. در آرتروز این غضروف به مرور زمان نازک و فرسوده می شود به طوری که استخوان های زیرین به یکدیگر ساییده شده و باعث درد التهاب و محدودیت حرکت می شوند.

در آرتروز انگشت دست مفاصل کوچک انگشتان به ویژه مفصل بین بند انگشتی انتهایی (DIP) مفصل بین بند انگشتی پروگزیمال (PIP) و مفصل کارپومتاکارپال (CMC) پایه انگشت شست بیشتر درگیر می شوند. این مفاصل نقش حیاتی در حرکات ظریف دست و انجام فعالیت های روزمره مانند نوشتن گرفتن اشیاء و استفاده از ابزار دارند.

آرتروز انگشت دست یک بیماری چند عاملی است و ترکیبی از عوامل ژنتیکی محیطی و سبک زندگی در بروز آن نقش دارند. افزایش سن مهم ترین عامل خطر برای آرتروز است زیرا با افزایش سن غضروف مفصلی به طور طبیعی تخریب می شود. سابقه خانوادگی آرتروز جنسیت زن چاقی و اضافه وزن آسیب های مفصلی قبلی فعالیت های تکراری و فشار بیش از حد به مفاصل دست و برخی بیماری های زمینه ای مانند دیابت و بیماری های التهابی مفاصل نیز می توانند خطر ابتلا به آرتروز انگشت دست را افزایش دهند.

علائم و نشانه های آرتروز انگشت دست

علائم آرتروز انگشت دست می تواند به تدریج و در طول زمان ظاهر شود و شدت آن در افراد مختلف متفاوت است. شایع ترین علائم و نشانه های آرتروز انگشت دست عبارتند از :

• درد مفصل : درد علامت اصلی آرتروز انگشت دست است. درد معمولاً در ابتدا خفیف بوده و با فعالیت و استفاده از دست تشدید می شود و با استراحت بهبود می یابد. با پیشرفت بیماری درد ممکن است دائمی تر شده و حتی در زمان استراحت نیز وجود داشته باشد.
• سفتی مفصل : سفتی مفصل به ویژه در صبح ها یا پس از دوره های عدم فعالیت شایع است. این سفتی معمولاً پس از چند دقیقه حرکت و فعالیت بهبود می یابد.
• تورم مفصل : التهاب ناشی از آرتروز می تواند منجر به تورم مفصل شود. تورم ممکن است خفیف یا قابل توجه باشد و معمولاً با درد و سفتی همراه است.
• محدودیت حرکت : با پیشرفت آرتروز حرکت مفصل ممکن است محدود شود. این محدودیت می تواند انجام فعالیت های روزمره را دشوار کند.
• کریپتوس (Crepitus) : صداهای ساییدگی یا خش خش در مفصل هنگام حرکت که ناشی از ساییدگی سطوح استخوانی به یکدیگر است.
• گره های هبردن (Heberden’s nodes) و گره های بوشارد (Bouchard’s nodes) : این گره های استخوانی برجستگی های سختی هستند که در مفاصل DIP (گره های هبردن) و PIP (گره های بوشارد) ایجاد می شوند. این گره ها از علائم مشخصه آرتروز انگشت دست بوده و می توانند باعث تغییر شکل انگشتان شوند.
• ضعف عضلات دست : آرتروز می تواند منجر به ضعف عضلات اطراف مفصل شود که این امر می تواند توانایی گرفتن و نگه داشتن اشیاء را تحت تاثیر قرار دهد.

روش های تشخیص علمی و پزشکی آرتروز انگشت دست

تشخیص آرتروز انگشت دست معمولاً بر اساس معاینه فیزیکی تاریخچه پزشکی و تصویربرداری انجام می شود.

• معاینه فیزیکی : پزشک در طی معاینه فیزیکی مفاصل انگشتان را از نظر درد تورم سفتی دامنه حرکتی و وجود گره های هبردن و بوشارد بررسی می کند. همچنین قدرت عضلات دست و عملکرد کلی دست ارزیابی می شود.
• تاریخچه پزشکی : پزشک در مورد علائم مدت زمان شروع علائم سابقه خانوادگی آرتروز آسیب های مفصلی قبلی و سایر بیماری های زمینه ای سوال می کند.
• تصویربرداری : رادیوگرافی (X-ray) رایج ترین روش تصویربرداری برای تشخیص آرتروز انگشت دست است. رادیوگرافی می تواند نشانه هایی از آرتروز مانند تنگی فضای مفصلی تشکیل استئوفیت (خار استخوانی) و تغییرات استخوانی زیر غضروفی را نشان دهد. در موارد خاص ممکن است از تصویربرداری رزونانس مغناطیسی (MRI) برای ارزیابی دقیق تر غضروف و بافت های نرم اطراف مفصل استفاده شود.
• آزمایش خون : معمولاً برای تشخیص آرتروز انگشت دست نیازی به آزمایش خون نیست. با این حال در مواردی که پزشک به تشخیص های دیگر مانند آرتریت روماتوئید یا سایر بیماری های التهابی مفاصل مشکوک باشد ممکن است آزمایش خون درخواست شود.

تشخیص زودهنگام و دقیق آرتروز انگشت دست برای مدیریت موثر بیماری و جلوگیری از پیشرفت آن بسیار مهم است.

روش های درمانی پزشکی و بالینی آرتروز انگشت دست

هدف از درمان های پزشکی و بالینی آرتروز انگشت دست کاهش درد و التهاب بهبود عملکرد مفصل و کاهش سرعت پیشرفت بیماری است. روش های درمانی بسته به شدت علائم و مرحله بیماری متفاوت است و ممکن است شامل موارد زیر باشد :

• داروهای مسکن و ضد التهاب :
• مسکن های ساده : مانند استامینوفن می توانند برای کاهش درد خفیف تا متوسط آرتروز انگشت دست موثر باشند.
• داروهای ضد التهاب غیراستروئیدی (NSAIDs) : مانند ایبوپروفن ناپروکسن و دیکلوفناک هم درد و هم التهاب را کاهش می دهند. NSAIDs به صورت خوراکی و موضعی (کرم و ژل) در دسترس هستند. مصرف طولانی مدت NSAIDs خوراکی می تواند عوارض جانبی گوارشی و قلبی عروقی داشته باشد بنابراین باید تحت نظر پزشک مصرف شوند.
• کورتیکواستروئیدها : این داروها مانند پردنیزولون و متیل پردنیزولون داروهای ضد التهابی قوی هستند که معمولاً برای دوره های کوتاه مدت در موارد درد شدید و التهاب حاد استفاده می شوند. کورتیکواستروئیدها می توانند به صورت خوراکی تزریق داخل مفصلی یا تزریق عضلانی تجویز شوند. تزریق داخل مفصلی کورتیکواستروئیدها می تواند تسکین سریع درد را فراهم کند اما اثر آن موقتی است.
• داروهای موضعی : کرم ها و پمادهای موضعی حاوی کپسایسین یا منتول می توانند به تسکین درد موضعی در آرتروز انگشت دست کمک کنند. کپسایسین ماده فعال فلفل قرمز است و با کاهش انتقال سیگنال های درد عمل می کند. منتول نیز یک ماده خنک کننده است که می تواند احساس تسکین درد را ایجاد کند.
• فیزیوتراپی و کاردرمانی : فیزیوتراپیست ها و کاردرمانگران می توانند برنامه های تمرینی تخصصی برای بهبود دامنه حرکتی قدرت عضلات و عملکرد دست ارائه دهند. این برنامه ها ممکن است شامل موارد زیر باشد :
• تمرینات دامنه حرکتی : برای حفظ و بهبود انعطاف پذیری مفاصل انگشت دست.
• تمرینات تقویتی : برای تقویت عضلات اطراف مفاصل و بهبود ثبات مفصل.
• تکنیک های دستی (Manual therapy) : برای کاهش سفتی و درد مفصل.
• آموزش استفاده از وسایل کمکی : مانند اسپلینت ها آتل ها و ابزارهای تطبیقی برای کاهش فشار بر مفاصل و تسهیل انجام فعالیت های روزمره.
• اسپلینت و ارتز : استفاده از اسپلینت ها (آتل ها) و ارتزها می تواند به حمایت از مفاصل انگشت دست کاهش درد و التهاب و بهبود عملکرد کمک کند. اسپلینت ها می توانند در طول شب یا در طول روز در هنگام فعالیت هایی که باعث درد می شوند استفاده شوند. انواع مختلفی از اسپلینت ها برای آرتروز انگشت دست وجود دارد که پزشک یا کاردرمانگر می تواند نوع مناسب را توصیه کند.
• تزریق داخل مفصلی :
• تزریق کورتیکواستروئید : همانطور که قبلاً ذکر شد تزریق کورتیکواستروئید به داخل مفصل می تواند به کاهش سریع درد و التهاب کمک کند. با این حال اثر آن موقتی است و تزریق های مکرر ممکن است عوارض جانبی داشته باشند.
• تزریق هیالورونیک اسید : هیالورونیک اسید یک ماده طبیعی است که در مایع مفصلی وجود دارد و به عنوان روان کننده و جذب کننده ضربه عمل می کند. تزریق هیالورونیک اسید به داخل مفصل ممکن است به کاهش درد و بهبود عملکرد در برخی از افراد مبتلا به آرتروز انگشت دست کمک کند.
• جراحی : جراحی معمولاً آخرین گزینه درمانی برای آرتروز انگشت دست است و زمانی در نظر گرفته می شود که سایر روش های درمانی غیرجراحی موثر نباشند. انواع جراحی برای آرتروز انگشت دست شامل موارد زیر است :
• آرتروپلاستی (تعویض مفصل) : در این روش مفصل آسیب دیده با مفصل مصنوعی جایگزین می شود. تعویض مفصل برای مفاصل انگشت دست کمتر رایج است اما در موارد آرتروز شدید و مقاوم به درمان ممکن است انجام شود.
• آرترودز (خشک کردن مفصل) : در این روش استخوان های دو طرف مفصل به هم جوش داده می شوند و مفصل به طور دائم بی حرکت می شود. آرترودز می تواند درد را کاهش دهد و ثبات مفصل را بهبود بخشد اما حرکت مفصل را از بین می برد.

۵ روش موثر درمان خانگی آرتروز انگشت دست

در کنار درمان های پزشکی و بالینی راهکارهای خانگی و تغییرات سبک زندگی نیز می توانند نقش مهمی در مدیریت آرتروز انگشت دست ایفا کنند. ۵ روش موثر درمان خانگی آرتروز انگشت دست که بر اساس شواهد علمی و تجربیات بالینی توصیه می شوند عبارتند از :

۱. استفاده از گرما و سرما

گرما و سرما درمانی از روش های ساده و موثر برای تسکین درد و التهاب در آرتروز انگشت دست هستند.

• گرما درمانی : گرما به شل شدن عضلات سفت و کاهش درد کمک می کند. گرما همچنین جریان خون را در ناحیه آسیب دیده افزایش می دهد که می تواند به ترمیم بافت ها کمک کند. روش های گرما درمانی شامل استفاده از کمپرس گرم حمام آب گرم دوش آب گرم و پدهای گرم کننده است. توصیه می شود از گرما درمانی برای سفتی صبحگاهی یا قبل از انجام فعالیت های که ممکن است باعث درد شوند استفاده شود.
• سرما درمانی : سرما به کاهش التهاب تورم و بی حسی ناحیه دردناک کمک می کند. سرما درمانی به ویژه برای درد حاد و التهاب مفید است. روش های سرما درمانی شامل استفاده از کمپرس سرد یا کیسه یخ است. توصیه می شود کمپرس سرد را به مدت ۱۵ تا ۲۰ دقیقه و چندین بار در روز به ویژه پس از فعالیت هایی که باعث تشدید درد می شوند استفاده کنید.

مهم است که از تماس مستقیم یخ با پوست خودداری شود و همیشه یک پارچه نازک بین یخ و پوست قرار داده شود. همچنین در صورت داشتن مشکلات گردش خون یا بی حسی پوست قبل از استفاده از گرما و سرما درمانی با پزشک مشورت کنید.

۲. تمرینات ورزشی و فیزیوتراپی در منزل

تمرینات ورزشی منظم و فیزیوتراپی در منزل نقش حیاتی در مدیریت آرتروز انگشت دست دارند. تمرینات مناسب می توانند به بهبود دامنه حرکتی کاهش سفتی تقویت عضلات و کاهش درد کمک کنند. مهم است که تمرینات به آرامی و به تدریج شروع شوند و از انجام تمریناتی که باعث درد شدید می شوند اجتناب شود.

نمونه هایی از تمرینات ساده و موثر برای آرتروز انگشت دست عبارتند از :

• تمرین خم و راست کردن انگشتان : دست را روی یک سطح صاف قرار دهید. به آرامی انگشتان خود را خم کنید تا مشت تشکیل شود سپس انگشتان را دوباره راست کنید. این تمرین را ۱۰ تا ۱۵ بار تکرار کنید.
• تمرین کشش انگشتان : انگشتان خود را به آرامی به سمت عقب خم کنید و برای چند ثانیه نگه دارید. این تمرین را برای هر انگشت ۵ تا ۱۰ بار تکرار کنید.
• تمرین تقویت عضلات انگشتان : یک توپ نرم یا خمیر بازی را در دست بگیرید و به آرامی فشار دهید و رها کنید. این تمرین را ۱۰ تا ۱۵ بار تکرار کنید.
• تمرین حرکت جانبی انگشتان : دست را روی یک سطح صاف قرار دهید. انگشتان خود را به آرامی از یکدیگر دور کرده و سپس به هم نزدیک کنید. این تمرین را ۱۰ تا ۱۵ بار تکرار کنید.

فیزیوتراپیست می تواند برنامه تمرینی اختصاصی و متناسب با شرایط فردی شما را طراحی کند. همچنین یوگا و تای چی نیز می توانند به بهبود انعطاف پذیری و کاهش درد در آرتروز انگشت دست کمک کنند.

۳. استفاده از وسایل کمکی و ارتزها (اسپلینت)

وسایل کمکی و ارتزها (اسپلینت ها) می توانند به کاهش فشار بر مفاصل انگشت دست حمایت از مفاصل کاهش درد و بهبود عملکرد کمک کنند.

• اسپلینت ها : اسپلینت ها (آتل ها) وسایلی هستند که برای بی حرکت کردن و حمایت از مفاصل انگشت دست طراحی شده اند. اسپلینت ها می توانند به کاهش درد و التهاب بهبود هم ترازی مفصل و کاهش فشار بر مفاصل آسیب دیده کمک کنند. انواع مختلفی از اسپلینت ها برای آرتروز انگشت دست وجود دارد از جمله اسپلینت های شبانه (برای استفاده در هنگام خواب) و اسپلینت های عملکردی (برای استفاده در طول روز هنگام انجام فعالیت ها).
• وسایل کمکی : استفاده از وسایل کمکی مانند قلم های ضخیم تر بازکننده های درب آسان ابزارهای آشپزی با دسته های بزرگ و دستکش های مخصوص آرتروز می تواند انجام فعالیت های روزمره را آسان تر کرده و فشار بر مفاصل انگشت دست را کاهش دهد.

توصیه می شود برای انتخاب اسپلینت مناسب و استفاده صحیح از وسایل کمکی با کاردرمانگر مشورت کنید.

۴. اصلاح رژیم غذایی و کنترل وزن

رژیم غذایی سالم و کنترل وزن نقش مهمی در مدیریت آرتروز انگشت دست دارند.

• رژیم غذایی ضد التهابی : مصرف مواد غذایی ضد التهابی می تواند به کاهش التهاب در بدن و بهبود علائم آرتروز کمک کند. مواد غذایی ضد التهابی شامل ماهی های چرب (مانند سالمون و ساردین) حاوی امگا ۳ روغن زیتون فرابکر میوه ها و سبزیجات رنگارنگ (به ویژه سبزیجات برگ سبز تیره و توت ها) آجیل ها و دانه ها و ادویه جات مانند زردچوبه و زنجبیل است.
• کاهش مصرف مواد غذایی التهاب زا : برخی از مواد غذایی می توانند التهاب را در بدن افزایش دهند و علائم آرتروز را تشدید کنند. این مواد غذایی شامل غذاهای فرآوری شده غذاهای سرخ شده و چرب نوشیدنی های شیرین شده با شکر گوشت قرمز و فرآوری شده و چربی های اشباع شده است.
• کنترل وزن : اضافه وزن و چاقی فشار بیشتری بر مفاصل وارد می کنند و می توانند علائم آرتروز را تشدید کنند. کاهش وزن اضافی می تواند به کاهش فشار بر مفاصل و بهبود علائم آرتروز کمک کند.

توصیه می شود برای دریافت راهنمایی های تغذیه ای اختصاصی و برنامه غذایی مناسب با متخصص تغذیه مشورت کنید.

۵. استفاده از کرم ها و پمادهای موضعی

کرم ها و پمادهای موضعی می توانند به تسکین درد موضعی در آرتروز انگشت دست کمک کنند. برخی از کرم ها و پمادهای موضعی بدون نسخه در دسترس هستند و حاوی مواد فعالی مانند کپسایسین منتول و سالیسیلات ها هستند.

• کرم کپسایسین : کپسایسین ماده فعال فلفل قرمز است و با کاهش انتقال سیگنال های درد عمل می کند. استفاده منظم از کرم کپسایسین می تواند به کاهش درد در آرتروز انگشت دست کمک کند.
• کرم منتول : منتول یک ماده خنک کننده است که می تواند احساس تسکین درد را ایجاد کند. کرم های منتول می توانند به تسکین درد موقت در آرتروز انگشت دست کمک کنند.
• کرم های سالیسیلات : سالیسیلات ها داروهای ضد التهاب غیراستروئیدی هستند که به صورت موضعی استفاده می شوند. کرم های سالیسیلات می توانند به کاهش درد و التهاب موضعی در آرتروز انگشت دست کمک کنند.

قبل از استفاده از هرگونه کرم یا پماد موضعی برچسب محصول را به دقت مطالعه کنید و در صورت داشتن هرگونه سوال یا نگرانی با پزشک یا داروساز مشورت کنید.

روش های پیشگیری از آرتروز انگشت دست و اقدامات لازم

در حالی که آرتروز انگشت دست به طور کامل قابل پیشگیری نیست اقداماتی وجود دارد که می توان برای کاهش خطر ابتلا به آن و کاهش سرعت پیشرفت بیماری انجام داد :

• حفظ وزن سالم : حفظ وزن سالم و جلوگیری از چاقی و اضافه وزن می تواند فشار بر مفاصل انگشت دست را کاهش دهد.
• محافظت از مفاصل : از آسیب رساندن به مفاصل انگشت دست خودداری کنید. هنگام انجام فعالیت های تکراری یا سنگین از تکنیک های صحیح استفاده کنید و در صورت نیاز از وسایل محافظتی مانند دستکش استفاده کنید.
• انجام ورزش منظم : ورزش منظم به ویژه ورزش های کم ضربه مانند پیاده روی شنا و دوچرخه سواری می تواند به حفظ سلامت مفاصل و تقویت عضلات اطراف مفاصل کمک کند.
• ترک سیگار : سیگار کشیدن می تواند خطر ابتلا به آرتروز و سایر بیماری های مفصلی را افزایش دهد. ترک سیگار می تواند به بهبود سلامت کلی مفاصل کمک کند.
• تشخیص و درمان زودهنگام : در صورت مشاهده علائم آرتروز انگشت دست به پزشک مراجعه کنید. تشخیص و درمان زودهنگام می تواند به مدیریت موثر بیماری و جلوگیری از پیشرفت آن کمک کند.

نتیجه گیری علمی و کاربردی

آرتروز انگشت دست یک بیماری شایع و ناتوان کننده است که می تواند کیفیت زندگی افراد را به طور قابل توجهی تحت تاثیر قرار دهد. در حالی که درمان های پزشکی و بالینی نقش اساسی در مدیریت این بیماری دارند راهکارهای خانگی و تغییرات سبک زندگی نیز می توانند به عنوان روش های مکمل در کاهش علائم و بهبود عملکرد دست بسیار موثر باشند. ۵ روش موثر درمان خانگی آرتروز انگشت دست شامل استفاده از گرما و سرما درمانی تمرینات ورزشی و فیزیوتراپی در منزل استفاده از وسایل کمکی و ارتزها اصلاح رژیم غذایی و کنترل وزن و استفاده از کرم ها و پمادهای موضعی است. این روش ها بر پایه اصول علمی و پزشکی استوار بوده و می توانند به عنوان بخشی از یک برنامه جامع درمانی مورد استفاده قرار گیرند.

با این حال مهم است به یاد داشته باشید که این اطلاعات جنبه عمومی داشته و جایگزین نظر متخصص نیستند. همواره توصیه می شود قبل از شروع هرگونه درمان خانگی با پزشک متخصص مشورت کنید تا تشخیص دقیق و برنامه درمانی مناسب برای شرایط فردی شما تعیین شود. مدیریت موثر آرتروز انگشت دست نیازمند یک رویکرد جامع و ترکیبی از درمان های پزشکی راهکارهای خانگی و تغییرات سبک زندگی است. با همکاری نزدیک با پزشک و رعایت توصیه های درمانی می توان علائم آرتروز انگشت دست را به طور موثر کنترل کرده و کیفیت زندگی را بهبود بخشید.

پرسش و پاسخ های متداول

۱. آیا درمان های خانگی می توانند آرتروز انگشت دست را به طور کامل درمان کنند؟

خیر درمان های خانگی نمی توانند آرتروز انگشت دست را به طور کامل درمان کنند زیرا آرتروز یک بیماری مزمن و پیشرونده است که ناشی از تخریب غضروف مفصلی است. با این حال درمان های خانگی می توانند به عنوان روش های مکمل در کنار درمان های پزشکی و بالینی به کاهش علائم بهبود عملکرد دست و افزایش کیفیت زندگی بیماران کمک کنند. هدف اصلی درمان های خانگی مدیریت علائم و کاهش سرعت پیشرفت بیماری است.

۲. آیا استفاده از مکمل های غذایی برای آرتروز انگشت دست توصیه می شود؟

شواهد علمی محدودی در مورد اثربخشی مکمل های غذایی برای درمان آرتروز انگشت دست وجود دارد. برخی از مکمل ها مانند گلوکزآمین کندرویتین و امگا ۳ ممکن است در برخی از افراد به کاهش درد و بهبود عملکرد کمک کنند اما نتایج مطالعات در این زمینه متناقض است. قبل از مصرف هرگونه مکمل غذایی به ویژه اگر داروهای دیگری مصرف می کنید یا بیماری زمینه ای دارید حتماً با پزشک خود مشورت کنید. برخی از مکمل ها ممکن است با داروها تداخل داشته باشند یا عوارض جانبی ایجاد کنند.

۳. چه زمانی باید برای آرتروز انگشت دست به پزشک مراجعه کرد؟

در صورت مشاهده هر یک از علائم آرتروز انگشت دست به ویژه درد مداوم سفتی تورم و محدودیت حرکت در انگشتان توصیه می شود به پزشک مراجعه کنید. تشخیص زودهنگام و شروع درمان مناسب می تواند به مدیریت موثر بیماری و جلوگیری از پیشرفت آن کمک کند. همچنین در صورت عدم بهبود علائم با درمان های خانگی یا تشدید علائم مراجعه به پزشک ضروری است. پزشک می تواند تشخیص دقیق را تعیین کرده و برنامه درمانی مناسب را برای شما تجویز کند.