تاثیر رسانه های اجتماعی بر ترویج اطلاعات نادرست پزشکی

به مناسبت روز جهانی بهداشت؛

یکی از دلایل اصلی انتشار اطلاعات نادرست بهداشتی در رسانه های اجتماعی، فقدان مکانیسم های نظارت و بررسی واقعیت است.

خبرگزاری علم و فناوری اکسیبو، نوید فرخی؛ شبکه های اجتماعی در عصر دیجیتال به ابزارهای قدرتمندی برای اشتراک گذاری اطلاعات از جمله محتوای مرتبط با سلامت تبدیل شده اند. افراد برای کسب اطلاعات سلامت به پلتفرم هایی مانند فیس بوک، توییتر و اینستاگرام روی می آورند و این شبکه ها پر از اطلاعات مختلف از رژیم های غذایی گرفته تا درمان های پزشکی جدید است. با وجود مزایای بی شمار فضای جدید، یک چالش مهم وجود دارد و آن گسترش اطلاعات نادرست در حوزه بهداشت و سلامت است.

طبعاً انتشار سریع اطلاعات سلامت در شبکه های اجتماعی پیامدهای مثبت و منفی دارد. از جنبه نکات مثبت می توان به انتشار نکات ارزشمند، یافته های تحقیقاتی جدید و… اشاره کرد. به عنوان مثال رسانه های اجتماعی در افزایش آگاهی در مورد مسایل مربوط به سلامت روان و ترویج انتخاب های سبک زندگی سالم موثر بوده اند. با این حال روی دیگر سکه این است همین پلتفرم ها به بستری برای افسانه سازی، دروغ پردازی و انتشار درمان های اثبات نشده تبدیل شده اند که می توانند خطرات جدی برای سلامت عمومی ایجاد کند. در بحبوحه همه گیری اخیر، انتشار اطلاعات نادرست مرتبط با کووید19، واکسن و سایر موضوعات پزشکی بعضاً به ایجاد شبهه و تردید در تزریق واکسن دامن زده و به گسترش بیماری های قابل پیشگیری کمک کرده بود.

از منظر علمی افزایش شمار اطلاعات غلط بهداشتی در شبکه های اجتماعی نگران کننده است. چنین کاری اعتبار اطلاعات صحیح مبتنی بر شواهد را تضعیف می کند و از سوی دیگر اعتماد به متخصصان درمانی و کارشناسان مراقبت های بهداشتی را از بین می برد. علاوه بر این، ادعاهای گمراه کننده می توانند عواقب جدی در دنیای واقعی داشته باشند و افراد را به تصمیم گیری ناآگاهانه در مورد سلامت سوق دهد.

یکی از دلایل اصلی انتشار اطلاعات نادرست بهداشتی در رسانه های اجتماعی، فقدان مکانیسم های نظارت و بررسی واقعیت است. در حالی که برخی از پلتفرم ها اقدامات مبتنی بر هوش مصنوعی را برای مبارزه با اطلاعات نادرست انجام داده اند (مانند برچسب زدن به محتوای نادرست یا هدایت کاربران به منابع قابل اعتماد)، حجم انبوه اطلاعات، نظارت موثر را به چالش می کشد.

علاوه بر این الگوریتم هایی که باعث مشاهده شدن محتوا در رسانه های اجتماعی می شوند، به محتوای هیجان انگیز یا بحث برانگیز نسبت به اطلاعات دقیق و ظریف اولویت می دهند. این اطلاعات می تواند «اتاق های پژواکی» را به وجود بیاورد که در آن افراد در معرض اطلاعاتی قرار می گیرند که با علم همخوانی ندارد و اطلاعات غلط را تقویت می کند.

یکی دیگر از عوامل موثر در انتشار اطلاعات غلط بهداشتی، اصطلاحاً «دموکراتیک کردن» نشر اطلاعات در رسانه های اجتماعی است. براساس روش شناسی علمی، هر گونه اطلاعات (از جمله دانش بهداشتی) پس از عبور از مراحل علمی مورد داوری همتا قرار گرفته و سپس منتشر می شود. به همین علت محتوای علمی تحت بررسی دقیق و نظارت افراد خبره قرار می گیرد اما در وضعیت فعلی هر کسی می تواند محتوای دلخواه خود را در پلتفرم های اجتماعی تولید کند و به اشتراک بگذارد. اگر او مخاطب زیادی داشته باشد و اطلاعاتش نادرست باشد، این وضع به گمراهی شمار زیادی از افراد خواهد انجامید. این وضعیت می تواند مرز بین منابع معتبر و منابع مشکوک را از بین ببرد.

برای پرداختن به موضوع اطلاعات غلط حوزه سلامت و بهداشت در رسانه های اجتماعی، یک رویکرد چند وجهی مورد نیاز است. به عبارت دیگر متخصصان پزشکی، محققان بهداشت و درمان، سیاست گذاران و شرکت های فناوری باید برای ترویج اطلاعات دقیق و مبارزه با اطلاعات نادرست (misinformation) و دروغ رسانی (disinformation) همکاری کنند.

سازمان های بهداشتی می توانند از رسانه های اجتماعی برای انتشار اطلاعات مبتنی بر شواهد استفاده کنند. آنها بدین منظور باید به شیوه ای واضح و جذاب محتوا را منتشر کنند. منابع موثق پزشکی با مشارکت اینفلوینسرها می توانند به مخاطبان گسترده تری دسترسی پیدا کنند و با اطلاعات نادرست مقابله کنند.

محققان همچنین می توانند با انجام مطالعاتی در مورد شیوع و تاثیر اطلاعات نادرست در رسانه های اجتماعی، نقش مهمی ایفا کنند. سیاستگذاران نیز مسیولیت دارند مقرراتی را وضع کنند که پلتفرم های رسانه های اجتماعی را در قبال محتوای به اشتراک گذاشته شده در شبکه ها پاسخگو سازند. شرکت های فناوری باید توسعه ابزارها و الگوریتم هایی را که دقیق و قابل اعتماد هستند، در اولویت قرار دهند. آنها با تقویت مکانیسم های راستی آزمایی، کاهش دید محتوای گمراه کننده و ترویج منابع معتبر می توانند به جلوگیری از موج اطلاعات نادرست در پلتفرم های خود کمک کنند. در نهایت مبارزه با اطلاعات نادرست حوزه سلامت در رسانه های اجتماعی نیازمند تلاش جمعی از سوی همه ذینفعان است. تاثیر رسانه های اجتماعی بر اطلاعات نادرست موضوع پیچیده ای است که نیاز به اقدامات پیشگیرانه دارد.