هالیوود زخمی و کن نفس بریده؛خراشی به چهره هالیوود و صدای فریاد از فستیوال کن

حواشی پیرامون تاثیر اعتصابات دو صنف نویسندگان و بازیگران هالیوود بر نوع برگزاری کن امسال بیشتر از گذشته میان آمد.

به گزارش اکسیبو، به نقل از فرهیختگان، تیری فرمو که از بالای 20 سال پیش در سمت های مختلف جزء مدیران فستیوال کن بود و پس از 2015 که ژیل ژاکوب، رییس اجرایی این جشنواره بازنشسته شد جای او نشست، یک هفته مانده به نشست خبری کن با نشریه سینمایی ورایتی مصاحبه انجام داد و در آن به بیان جزییات مختلفی درباره وضعیت سینما در این سال و سال گذشته و مسایل مربوط به برگزاری جشنواره کن پرداخت.

سال گذشته ابتدا صنف نویسندگان صنعت فیلم و سریال سازی آمریکا دست به اعتصاب زدند و پس از اینکه همدلی بسیاری از صنوف دیگر را برانگیختند، مدتی که گذشت صنف بازیگران هالیوود هم رسما به این اعتصاب پیوست. موارد متعددی در مطالبات اعتصاب کنندگان بیان شده بود که عمدتا به نوع قراردادها و میزان دستمزد برمی گشت و یک مورد دیگر که انگیزه اصلی این اعتصاب هم به حساب می آمد، تضامینی بود که نویسندگان و سپس بازیگران از انجمن تهیه کنندگان درمورد حفاظت از حرفه شان در برابر هوش مصنوعی می خواستند.
این اعتصابات بالاخره پس از توافقاتی که بین انجمن تهیه کنندگان با دو صنف بازیگران و نویسندگان شد پایان یافت اما روی روند تولیدات سینمایی آمریکا در سال 2024 اثر بسزایی گذاشت. بسیاری از آثاری که نمایش آنها برای سال 2024 برنامه ریزی شده بود، برای انتشار به یک زمانبندی جدید در 2025 موکول شدند. حالا تیری فرمو می گوید که وضعیت پیش آمده برای سینمای آمریکا روی برگزاری جشنواره کن هم تاثیر جدی داشته است.

جشنواره کن تا سال های سال به عنوان قطب معرفی و حمایت از سینمای آلترناتیو شناخته می شد؛ یعنی بدیلی برای جریان اصلی و تجاری سینما که هالیوود مظهر اعلای آن بود؛ اما حالا سال هاست چنان به هالیوود وابسته شده که روی دادن دو اعتصاب همزمان در آمریکا تاثیر شگرف و مستقیمی روی آن می گذارد.
خبرنگار ورایتی از تیری فرمو می پرسد چطور شد فیلم «پرده دوم» ساخته کوینتین دوپیو فرانسوی، به عنوان فیلم افتتاحیه جشنواره انتخاب شده و فرمو در پاسخ به این پرسش، بعد از آنکه مقداری از خوبی های این فیلم تعریف کرد گفت: «به هر حال قانون این است که فیلم افتتاحیه باید همزمان با نمایش در کن، در سینماهای فرانسه هم اکران شود و امسال کن نتوانست یک فیلم خارجی مناسب پیدا کند که برای نمایش در این فصل آماده باشد. می شود به طور دقیق تر حرف های او را طوری تفسیر کرد که به جای فیلم خارجی، عبارت فیلم آمریکایی فهمیده شود، چون این اعتصابات و به تعویق افتادن نمایش فیلم ها مربوط به آمریکاست، نه کشورهای دیگر.» سپس السا کسلاسی Elsa Keslassy که خبرنگار ورایتی است می پرسد اعتصابات دوقلوی هالیوود آیا تاثیری بر روند برگزاری کن گذاشت و مدیر جشنواره کن می گوید: «تاثیری غیرقابل انکار. در اواخر سال گذشته شروع به درک تاثیر قابل توجه اعتصابات کردم. (ما امسال در هیات انتخاب کن) نسبت به سال های گذشته کمتر فیلم آمریکایی می بینیم که بدون شک در انتخاب نهایی هم منعکس خواهد شد. همه ما می دانیم که سال 2024 برای سینمای آمریکا «سال فاصله» است، حداقل در ترم اول. من در این زمستان دو بار به لس آنجلس رفتم و احساس کردم که همه پیشاپیش به سال 2025 نگاه می کنند. بسیاری از تولیدات ایالات متحده که در ابتدا برای سال 2024 برنامه ریزی شده بودند در سال 2025 اکران خواهند شد.»
به طور کل اعتصابی که در هالیوود رخ داد روی چرخه بزرگی از اکران فیلم در سراسر جهان تاثیر گذاشت و البته بخش هایی از دنیا هم بودند که توانستند به طور کامل از تحولات این چرخه دور بمانند. در اشاره به چرخه هایی که کمترین آسیب پذیری را از اعتصابات هالیوود داشتند، دو کشور چین و روسیه را می توان به عنوان مثال ذکر کرد.
روسیه بعد از جنگ اوکراین توسط غربی ها به شکل شدیدی تحت انواع تحریم ها قرار گرفت که تحریم محصولات تصویری مثل فیلم و سریال هم جزء آن بود. به عبارتی روزها ناخواسته از تاثیر اعتصابات دوقلوی هالیوود برکنار ماندند اما چین که بزرگ ترین بازار خارجی سینمای آمریکا بود چنین شرایطی نداشت. آنچه باعث شد چینی ها نه تنها از این وضع آسیب نبینند بلکه منفعت هایی هم به دست بیاورند، برنامه ای بود که از مدت ها قبل برای فتح بازار داخلی سینمای شان به دست خودشان ریخته بودند. اما در آن سو کشورهای دیگری مثل فرانسه و ایتالیا تاثیراتی جدی از آنچه در هالیوود رخ داد دریافت کردند. چنانکه مشاهده می شود این وابستگی ها و عدم وابستگی ها به روابط سیاسی کشورهای مختلف با ایالات متحده و حتی بلوک بندی های قدرت در دنیا هم مرتبط است.

سیاسی بودن چیزی نیست که دبیر جشنواره کن هم آن را انکار کند و وقتی السا کسلاسی از او درباره فستیوال برلیناله که از فرط سیاسی کاری اعتبار فنی و زیبایی شناختی اش را کاملا زیر سوال برد با لحنی آرام می پرسد «جشنواره فیلم برلین امسال بسیار سیاسی بود. به نظر شما سیاسی بودن نقشی است که یک جشنواره باید ایفا کند؟» تیری فرمو پاسخ می دهد: «من نمی توانم در مورد برلیناله بدون ادای احترام به کار ماریت ریسن بیک و کارلو چاتریان که از سمت خود کناره گیری می کنند صحبت کنم و همچنین برای تریشیا تاتل که جانشین آنها می شود بهترین ها را آرزو می کنم. یک جشنواره از طریق فیلم هایی که نشان می دهد و از طریق صدای هنرمندانی که باید آزادانه عقاید خودشان را بیان کنند، همیشه سیاسی است. این چیزی است که بیشترین اهمیت را دارد. وقتی فیلم ها سیاسی هستند، جشنواره ها هم سیاسی می شوند و وقتی آنها رمانتیک باشند، جشنواره ها نیز عاشقانه هستند. از سال 1946 که «رم شهر بی دفاع» یا «نبرد راه آهن» بلافاصله پس از جنگ جهانی دوم جوایزی دریافت کردند، دیدیم که جشنواره فیلم کن هرگز از تابیدن نور توجه بر فیلم هایی که وضعیت جهان را منعکس می کنند، دست برنداشت. هیات منصفه دو نخل طلا به برادران داردن، دو نخل طلا به کن لوچ، یک نخل طلا به «وایدا» در جریان بحران لهستان که مربوط به سال 1981 می شد و یک نخل طلا به مایکل مور که جنگ در عراق در سال 2004 را محکوم کرد، دادند. فیلم «مش»، برنده نخل طلای سال 1970، یک فیلم سیاسی عالی هم بود. نقش یک جشنواره خدمت به هنرمندانی است که همیشه نهایت جهان را آشکار می کنند.»

وضعیت اقتصادی سینمای جهان؛ هر سال دریغ از پارسال

پس از ضربه سنگینی که دوران شیوع ویروس کرونا به ساختار تجاری سینما زد، امسال هم به دلیل اعتصاباتی که سال گذشته دو صنف بازیگران هنرپیشگان هالیوود انجام دادند، صنعت فیلم و سریال ایالات متحده و بسیاری از کشورهای دیگر که در چرخه اقتصادی آن قرار دارند، بار دیگر صدمات بزرگی متحمل شد. البته تجربه این چندساله لااقل در حوزه سینما نشان می دهد هرگاه چیزی به اقتصاد آمریکا صدمه می زند، همزمان باعث شکوفایی اقتصاد چین در همان شاخه می شود. چینی ها هم در دوران کرونا و هم در دوره ای که سینمای آمریکا بابت اعتصابات دوقلو خورده بود فرصتی برای جهش در تجارت سینمایی شان پیدا کردند؛ اما مشکل آنها این است که به سینما به عنوان عنصری جهانی نگاه نمی کنند و فقط مخاطبان داخلی را مد نظر قرار می دهند.
  

نمودار رشد
در سال 2023 میلادی، فروش تخمینی کل سینمای جهان 33.4 میلیارد دلار بود که این رقم در مقایسه با 25.9 میلیارد دلار در سال 2022 و 21.3 میلیارد دلار در سال 2021 یک رشد محسوس را نشان می دهد. یعنی درآمد سال 2023 نسبت به سال گذشته 29 درصد افزایش داشت؛ اما اگر این ارقام را با سال قبل از همه گیری ویروس کرونا مقایسه کنیم، همچنان فاصله ای محسوس به چشم می آید. سینمای جهان قبل از ورود به پاندمی کرونا، در سال 2019 میلادی مجموعا 42.3 میلیارد دلار فروش داشت. یعنی درآمد جهانی سال 2023 همچنان بین 21 تا 22 درصد از سال 2019 عقب تر است.

خم شدن نمودار
با توجه به رشدی که از 2021 به این سو در رقم های فروش کلی سینما دیده شد، با ادامه دار بودن شیب این نمودار به نظر می رسید که سینمای جهان در 2024، مجددا به آمارهای سال 2019 برگردد اما چنین نیست. پیش از فرارسیدن سال 2024 پیش بینی های علمی خبر از این داد که امسال می تواند اولین بار بعد از دوران تمام شدن همه گیری کرونا باشد که درآمد باکس آفیس جهانی نسبت به سال گذشته کاهش پیدا می کند. براساس پیش بینی سالانه یک شرکت مستقر در لندن، به نام Gower Street، پیش بینی شد در سال آینده فروش بلیت فیلم در سراسر جهان به 31.5 میلیارد دلار برسد که 5 درصد کاهش نسبت به تخمینی 33.4 میلیارد دلار در سال 2023 است.

چرا سقوط؟
این افت در ارقام فروش سینمایی سال 2024 نباید برای صنعت فیلم جهانی تعجب آور باشد؛ چراکه اعتصابات دوقلوی بازیگران و نویسندگان هالیوود باعث شد تولید تعداد زیادی فیلم از سال 2024 تا 2025 به تعویق بیفتند. این مساله به گفته برخی می تواند منجر به زیان دو میلیارد دلاری به کل صنعت فیلم شود. تحقیقات شرکت گوور استریت این رکود را به از دست دادن 50 درصد زمان تولید به دلیل اعتصابات و در مقابل بی علاقگی مصرف کنندگان به رفتن به سینما نسبت می دهد.

سال باربنهایمر و دیگر هیچ!
این تابستان تنها به لطف پدیده ای که با عنوان «باربنهایمر» شناخته می شود، یعنی اکران همزمان دو فیلم متناقض باربی و اوپنهایمر که جنجالی بزرگ پدید آورد، توانست به وضعیت پیش از همه گیری کرونا دست پیدا کند. البته دیمیتریوس میتسینیکوس، مدیر اجرایی Gower Street می افزاید: «براساس تولیدات در حال حاضر در رادار ما، انتظار داریم سال 2025 سال بسیار خوبی در باکس آفیس جهانی باشد و امیدواریم روند مثبتی برای نیمه دوم این دهه رقم بزند.» البته وضعیت مخاطبان سینما در آمریکای شمالی و سایر نقاط دنیا یکسان نیست. پیش بینی می شود باکس آفیس خارجی سینمای آمریکا در سال 2024 به استثنای چین، با حدود 15.6 میلیارد دلار به پایان برسد. با این حال، این هنوز 21 درصد کمتر از میانگین 2019-2017 است.
  

حرکتی برخلاف نمودارهای جهانی
در چین انتظار می رود که درآمد باکس آفیس در سال 2024 به رشد متوسط 5 درصدی نسبت به سال گذشته دست یابد. درآمد باکس آفیس داخلی چین در 2023 میلادی 7.6 میلیارد دلار بود و انتظار می رود درآمد سال آینده به 7.9 میلیارد دلار برسد. توماس بران، تحلیلگر ارشد Gower Street می گوید: «بازار بین المللی در مقایسه با بازار داخلی آمریکا کمتر تحت تاثیر تقویم انتشار محدود فیلم هاست که بر اثر اعتصاب هالیوودی ها پدید آمد.»

بازار موفق اما درون گرای چین
برای اولین بار در دوران همه گیری پاندمی کرونا بود که باکس آفیس فیلم های چینی توانست از سینمای آمریکا پیشی بگیرد و در صدر جهان بایستد. پس از اتمام پاندمی آمریکا دوباره به صدر جدول برگشت اما دیگر نمی شد چین را از فهرست 10 فیلم پرفروش دنیا بیرون کرد و در 2023 هم فیلم های هفتم و هشتم پرفروش دنیا چینی بودند. با توجه به رکودی که برای صنعت هالیوود در 2024 به وجود خواهد آمد، می شود پیش بینی کرد چین باز هم جهشی در این زمینه داشته باشد و جای پایش را محکم تر کند. البته مشکل چینی ها این است که فیلم هایشان را فقط خودشان می پسندند؛ برای مخاطب جهانی کار نمی سازند.

پایان خبر اکسیبو