مهریه الان چقدر است

پاسخ اولیه به این سوال که مهریه الان چقدر است، ابعاد گوناگونی دارد. از منظر قانونی، تعداد سکه های مهریه سقفی ندارد، اما در رویه های قضایی سال 1404، سقف ضمانت اجرای حبس برای 110 سکه اعمال می شود و در عمل، با درخواست اعسار، حبس بابت مهریه بسیار نادر شده و پرونده به سمت تقسیط پیش می رود. ارزش ریالی مهریه نیز تابعی از قیمت روز سکه است.

مهریه، به عنوان یکی از مهم ترین ارکان عقد نکاح در فرهنگ و قانون ایران، همواره کانون توجه و بحث های زیادی بوده است. این تعهد مالی، نه تنها پشتوانه ای برای زن محسوب می شود، بلکه گاهی به موضوعی پیچیده و پرچالش در زندگی زوجین تبدیل می گردد. از لحظه جاری شدن صیغه عقد، مهریه به عنوان یک حق قانونی برای زن ثبت می شود و او می تواند هر زمان که بخواهد، آن را مطالبه کند. اما با نوسانات اقتصادی و تغییرات رویه های قضایی، این سوال در اذهان بسیاری نقش می بندد که مهریه الان چقدر است و چه قوانین و مقرراتی بر آن حاکم است؟

در این محتوا، تلاش می شود تا با نگاهی دقیق و جامع، به ابعاد مختلف مهریه در سال 1404 پرداخته شود. از تعریف انواع مهریه گرفته تا روش های مطالبه آن، و از سقف های قانونی تا شایعات مربوط به قوانین جدید، همه و همه با زبانی روشن و متکی بر آخرین رویه های قضایی و تحولات حقوقی بررسی خواهند شد. هدف آن است که خوانندگان، اعم از زوجین جوان یا افرادی که درگیر پرونده های حقوقی هستند، درک کاملی از حقوق و تکالیف خود در این زمینه پیدا کنند و بتوانند تصمیمات آگاهانه ای بگیرند.

مهریه چیست؟ شناخت ارکان و انواع آن

مهریه، در جوامع مختلف و در طول تاریخ، با نام ها و اشکال گوناگون وجود داشته و به عنوان نمادی از تعهد و احترام مرد به زن در هنگام ازدواج تلقی می شود. در ایران، این مفهوم ریشه ای عمیق در فقه اسلامی و قوانین مدنی دارد و همواره جزئی جدایی ناپذیر از مراسم عقد بوده است. تصور کنید در مراسمی سنتی، پس از قرائت خطبه عقد، عاقد از میزان مهریه سوال می کند و زوجین، یا خانواده هایشان، مبلغی را به عنوان مهریه تعیین می کنند؛ این لحظه، آغاز تعهدی حقوقی و مالی برای مرد است که زن حق مطالبه آن را پیدا می کند.

تعریف قانونی مهریه و جایگاه آن در عقد نکاح

ماده 1078 قانون مدنی ایران به وضوح بیان می کند که هر چیزی را که مالیت داشته و قابل تملک نیز باشد می توان مهر قرار داد. این تعریف نشان می دهد که مهریه صرفاً به سکه محدود نمی شود و می تواند شامل هر مال منقول یا غیرمنقول، وجه نقد، طلا، املاک، یا حتی انجام یک کار مشخص باشد. اهمیت مهریه در عقد نکاح به حدی است که بدون آن، عقد دائم باطل نمی شود، اما زن حق دارد قبل از نزدیکی، از انجام وظایف زناشویی خودداری کند تا مهریه او پرداخت شود (حق حبس). این حق قانونی، پشتوانه ای برای زن در آغاز زندگی مشترک است تا از حقوق مالی خود مطمئن شود.

انواع مهریه بر اساس نحوه تعیین

همانطور که مهریه یک تعهد حقوقی است، نحوه تعیین و پرداخت آن نیز می تواند اشکال مختلفی داشته باشد که در قانون مدنی به تفصیل به آنها پرداخته شده است. درک این تفاوت ها برای هر زوج و خانواده ای ضروری است تا بتوانند با آگاهی کامل، نوع مهریه مناسب را برای خود انتخاب کنند.

مهرالمسمی: مهریه توافقی و معلوم

شایع ترین نوع مهریه، مهرالمسمی است که در زمان عقد، با توافق و تراضی زوجین، میزان و نوع آن به صورت مشخص تعیین و در عقدنامه درج می شود. مثلاً 114 سکه بهار آزادی، 500 مثقال طلا، یا یک جلد کلام الله مجید و یک شاخه نبات. مهرالمسمی باید مالی معین و معلوم باشد تا هیچ ابهامی در زمان مطالبه وجود نداشته باشد. این نوع مهریه، نمایانگر اراده آزاد طرفین در لحظه عقد است و بیشترین پشتوانه حقوقی را دارد.

مهرالمثل: مهریه بر اساس شان زن و وضعیت زوج

گاهی اوقات ممکن است در زمان عقد نکاح، مهریه ای تعیین نشود یا مهریه تعیین شده شرایط قانونی لازم را نداشته باشد (مثلاً مالیت نداشته باشد). در چنین حالتی، اگر زن و مرد پس از نزدیکی تصمیم به طلاق بگیرند، دادگاه با در نظر گرفتن عواملی مانند شان خانوادگی زن، تحصیلات، وضعیت اجتماعی و حتی وضعیت مالی مرد، مهریه ای را برای زن تعیین می کند که به آن مهرالمثل می گویند. این مهریه تلاش می کند تا جایگاه زن را در جامعه، حتی بدون تعیین قبلی، حفظ کند.

مهرالمتعه: مهریه در طلاق قبل از نزدیکی

اگر در عقد نکاح مهریه ای تعیین نشده باشد و زوجین قبل از نزدیکی از یکدیگر جدا شوند، مرد موظف است مبلغی را به عنوان مهرالمتعه به زن بپردازد. این مبلغ نه بر اساس شان زن، بلکه با توجه به توانایی مالی مرد توسط دادگاه تعیین می شود. مهرالمتعه از این جهت مهم است که حتی در صورت عدم تعیین مهریه، زن در هنگام طلاق پیش از نزدیکی، دست خالی نمی ماند و حقی هرچند اندک برای او در نظر گرفته می شود.

انواع مهریه بر اساس نحوه پرداخت

نحوه پرداخت مهریه نیز از جمله موضوعاتی است که می تواند بر سرنوشت مطالبه و دریافت آن تأثیر بسزایی بگذارد. تفاوت بین مهریه عندالمطالبه و مهریه عندالاستطاعه، موضوعی است که بارها در محاکم قضایی و میان زوجین مطرح شده و هر کدام چالش های خاص خود را دارند.

مهریه عندالمطالبه: حق زن برای مطالبه در هر زمان

در مهریه عندالمطالبه، زن می تواند هر زمان که بخواهد، حتی در طول زندگی مشترک و بدون هیچ دلیل خاصی، مهریه خود را از همسرش مطالبه کند. در این حالت، مرد موظف به پرداخت مهریه است و عدم پرداخت آن می تواند عواقب حقوقی برای او داشته باشد. اکثریت مهریه های ثبت شده در ایران از نوع عندالمطالبه هستند. این نوع مهریه به زن اطمینان خاطر می دهد که هر زمان نیاز مالی داشت یا خواست پشتوانه ای برای آینده خود فراهم کند، می تواند به آن تکیه کند.

مهریه عندالاستطاعه: مشروط به توانایی مالی مرد

در مقابل مهریه عندالمطالبه، مهریه عندالاستطاعه قرار دارد. در این نوع مهریه، زن تنها زمانی می تواند مهریه خود را مطالبه کند که ثابت شود مرد توانایی مالی پرداخت آن را دارد. به عبارت دیگر، بار اثبات توانایی مالی مرد بر عهده زن است. این نوع مهریه بیشتر در شرایطی انتخاب می شود که خانواده ها نمی خواهند مرد زیر بار فشار مالی سنگین قرار گیرد و قصد دارند مهریه را به عنوان یک حق بالقوه و نه یک بدهی فوری تلقی کنند. البته اثبات استطاعت مالی مرد در دادگاه، خود فرآیندی دشوار و زمان بر است.

مقایسه عندالمطالبه و عندالاستطاعه: مزایا، معایب و تفاوت های کلیدی

در جدول زیر، تفاوت های کلیدی این دو نوع مهریه به منظور درک بهتر مزایا و معایب هر یک، ارائه شده است:

ویژگی	مهریه عندالمطالبه	مهریه عندالاستطاعه
زمان مطالبه	هر زمان توسط زن	تنها با اثبات توانایی مالی مرد
بار اثبات	بر عهده مرد (در صورت اعسار)	بر عهده زن (برای اثبات توانایی مرد)
حبس/جلب	تا 110 سکه (با شرایط اعسار، عملاً نادر)	امکان حبس/جلب عملاً وجود ندارد
سرعت وصول	بالاتر (نسبت به عندالاستطاعه)	پایین تر و دشوارتر
فشار مالی بر مرد	بالاتر	پایین تر

مهریه الان چقدر است؟ بررسی وضعیت حقوقی و مالی در سال 1404

سوال مهریه الان چقدر است؟ تنها به معنای ارزش ریالی سکه نیست، بلکه شامل درک قوانین و رویه های قضایی به روزی است که تعیین می کنند چگونه می توان مهریه را مطالبه کرد و تا چه حد قابل اجراست. در سال 1404، با توجه به تحولات اقتصادی و حقوقی، این موضوع اهمیت ویژه ای پیدا کرده است.

عدم وجود سقف قانونی برای تعیین مهریه: تأکید بر توافق زوجین

بسیاری از افراد تصور می کنند که قانون برای تعداد سکه های مهریه سقفی تعیین کرده است. این باور، ریشه در سوءتفاهم از برخی قوانین دارد. حقیقت این است که زوجین در زمان عقد، می توانند هر تعداد سکه یا هر مال دیگری را به عنوان مهریه تعیین کنند و قانون هیچ محدودیتی از نظر تعداد برای آن قائل نیست. آنچه در عرف و شرع رایج شده، تعیین مهریه های بالا است که گاهی به هزاران سکه نیز می رسد. این توافق، از منظر حقوقی معتبر است و زن مالک تمام آن می شود، اما در عمل، مطالبه و وصول آن می تواند با چالش هایی همراه باشد.

قانون 110 سکه: سقف حبس، نه سقف پرداخت!

یکی از بزرگترین سوءتفاهمات رایج در مورد مهریه، برداشت اشتباه از قانون 110 سکه است. برخی تصور می کنند که مرد تنها موظف به پرداخت 110 سکه است و مازاد بر آن از تعهد او خارج می شود، در حالی که این دیدگاه کاملاً نادرست است. قانون حمایت خانواده، ارتباط 110 سکه را با امکان جلب و حبس مرد تعیین کرده است. به این معنا که اگر مهریه زن تا 110 سکه باشد و مرد از پرداخت آن امتناع کند و اعسار (عدم توانایی مالی) او نیز در دادگاه اثبات نشود، زن می تواند درخواست جلب او را مطرح کند.

واقعیت این است که حتی برای مهریه های بیش از 110 سکه نیز، مرد همچنان موظف به پرداخت تمام مهریه است، اما مازاد بر 110 سکه، امکان جلب و حبس برای او وجود ندارد و زن باید از طریق توقیف اموال و دارایی های مرد، مهریه خود را مطالبه کند.

رویه قضایی جدید و حذف عملی حبس بابت مهریه: نکته بسیار مهم و به روزرسانی شده در رویه های قضایی سال 1404 این است که با ارائه دادخواست اعسار از سوی مرد، عملاً حبس بابت مهریه دیگر اجرا نمی شود. به محض اینکه مرد دادخواست اعسار خود را تقدیم دادگاه کند، پرونده از مسیر حبس خارج شده و به سمت بررسی توانایی مالی مرد و تقسیط مهریه پیش می رود. این تغییر رویکرد قضایی، با هدف حبس زدایی و جلوگیری از زندانی شدن مردان به دلیل بدهی مهریه، صورت گرفته است. این یعنی، اگر مردی حتی یک سکه هم مهریه داشته باشد و دادخواست اعسار بدهد، دادگاه به وضعیت مالی او رسیدگی کرده و مبلغ مهریه را به صورت قسطی تعیین می کند، مگر اینکه ثابت شود او با وجود توانایی، از پرداخت خودداری کرده است.

طرح قانون جدید مهریه 14 سکه: شایعه یا واقعیت؟

طرح قانون جدید مهریه 14 سکه که در سال های اخیر بحث های زیادی را به راه انداخته، در اذهان عمومی به عنوان قانونی قطعی و لازم الاجرا تلقی می شود. اما لازم است بدانیم که تا لحظه نگارش این مقاله در سال 1404، این موضوع صرفاً در حد طرح پیشنهادی در مجلس شورای اسلامی است و هنوز به قانون تبدیل نشده و لازم الاجرا نیست.

بررسی مفاد احتمالی این طرح نشان می دهد که ممکن است در آینده، اگر به قانون تبدیل شود، مواردی مانند تعیین مالیات بر مازاد بر 14 سکه، یا تغییر پیش فرض عندالمطالبه به عندالاستطاعه برای عقدهای جدید را شامل شود. هدف اصلی این طرح، کاهش تعداد طلاق ها و تحکیم بنیان خانواده با منطقی کردن مهریه عنوان شده است. با این حال، باید تأکید کرد که هرگونه اخبار موثق در این زمینه را تنها از مراجع رسمی و خبرگزاری های معتبر دنبال کنیم و از شایعات و اطلاعات نادرست پرهیز کنیم.

ارزش ریالی مهریه: محاسبه بر اساس قیمت روز سکه (1404)

برای بسیاری از افراد، سوال اصلی مهریه الان چقدر است به معنای ارزش ریالی سکه ها در بازار امروز است. نوسانات شدید قیمت سکه در سال های اخیر، ارزش مهریه هایی که به سکه تعیین شده اند را به شدت تحت تأثیر قرار داده است. یک مهریه 100 سکه ای که سال ها پیش شاید ارزش چندان زیادی نداشت، امروز می تواند به چندین میلیارد تومان بالغ شود.

نحوه محاسبه مهریه وجه رایج با شاخص بانک مرکزی: تبصره ماده 1082 قانون مدنی پیش بینی کرده است که چنانچه مهریه وجه رایج باشد، متناسب با تغییر شاخص قیمت سالانه زمان تعیین نسبت به سال اجرای عقد که توسط بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران تعیین می شود محاسبه و پرداخت خواهد شد. این بدان معناست که اگر مهریه به صورت وجه نقد (مثلاً میلیون ها تومان) تعیین شده باشد، ارزش آن با توجه به نرخ تورم و شاخص های بانک مرکزی محاسبه می شود تا قدرت خرید آن حفظ شود. اما در مورد سکه، ملاک، قیمت روز سکه در زمان مطالبه و اجرای حکم است. به عنوان مثال، در زمان نگارش این مقاله در سال 1404، قیمت هر سکه تمام بهار آزادی حدود [قیمت تقریبی سکه در زمان نگارش مقاله را اینجا وارد کنید] تومان است. این ارزش متغیر، هم برای زن که حق مالی اش در خطر کاهش ارزش قرار می گیرد و هم برای مرد که با بدهی روبه رشد مواجه می شود، چالش برانگیز است.

نحوه مطالبه مهریه: گام های قانونی

هنگامی که زن تصمیم به مطالبه مهریه می گیرد، مسیرهای قانونی مشخصی پیش روی او قرار دارد. این مسیرها، هر کدام ویژگی ها و مراحل خاص خود را دارند و انتخاب روش مناسب می تواند در سرعت و سهولت وصول مهریه تأثیرگذار باشد. بسیاری از زنان با ترس و نگرانی این مسیر را آغاز می کنند، اما شناخت دقیق مراحل می تواند بخش زیادی از این اضطراب را کاهش دهد.

مطالبه از طریق اجرای ثبت (دفترخانه)

یکی از روش های مطالبه مهریه، مراجعه به اجرای ثبت است که از طریق دفترخانه ای که عقد در آن ثبت شده، انجام می شود. این روش، معمولاً سریع تر از مراجعه به دادگاه است و مزایای خاص خود را دارد.

شرایط و مراحل

1. مراجعه به دفترخانه: زن با در دست داشتن اصل سند ازدواج به دفترخانه محل ثبت عقد مراجعه کرده و درخواست صدور اجرائیه مهریه را می دهد.
2. ابلاغ اجرائیه: دفترخانه اجرائیه را به مرد ابلاغ می کند و به او 10 روز فرصت می دهد تا مهریه را پرداخت کند.
3. معرفی اموال و توقیف: در صورت عدم پرداخت در مهلت مقرر، زن می تواند با معرفی اموال و دارایی های مرد به اجرای ثبت، درخواست توقیف آنها را کند. این اموال می تواند شامل حساب های بانکی، حقوق (یک سوم یا یک چهارم)، سهام، املاک و مستغلات، و وسایل نقلیه باشد.

این روش به زن امکان می دهد تا بدون نیاز به دوندگی های طولانی دادگاه، در صورت شناسایی اموال، به سرعت برای وصول مهریه خود اقدام کند. تجربه نشان داده است که توقیف حقوق کارمندی یا موجودی حساب بانکی از این طریق، معمولاً سریع و مؤثر است.

مطالبه از طریق دادگاه خانواده

در صورتی که زن نتواند از طریق اجرای ثبت مهریه خود را وصول کند (مثلاً به دلیل عدم شناسایی اموال کافی)، یا در مواردی که سند ازدواج رسمی نباشد، می تواند به دادگاه خانواده مراجعه کند.

شرایط و مراحل

1. تقدیم دادخواست: زن با تقدیم دادخواست مطالبه مهریه به دادگاه خانواده، رسماً خواستار دریافت مهریه خود می شود.
2. رسیدگی دادگاه: دادگاه به پرونده رسیدگی می کند و پس از بررسی مستندات و اظهارات طرفین، حکم مقتضی را صادر می کند.
3. اجرای حکم: پس از قطعی شدن حکم، واحد اجرای احکام دادگستری برای وصول مهریه اقدام می کند. در این مرحله نیز زن می تواند با معرفی اموال مرد، خواستار توقیف آنها شود.

مراجعه به دادگاه ممکن است زمان برتر باشد، اما در مواردی که نیاز به بررسی دقیق تر وضعیت مالی مرد یا سایر اختلافات خانوادگی وجود دارد، انتخاب بهتری است. در بسیاری از موارد، زنان احساس می کنند که دادگاه پناهگاه امن تری برای احقاق حقوقشان است، به ویژه اگر با راهنمایی وکیل همراه باشند.

معرفی اموال و دارایی های مرد: اهمیت و نحوه انجام

یکی از چالش برانگیزترین مراحل مطالبه مهریه، شناسایی و معرفی اموال و دارایی های مرد است. زن باید تلاش کند تا هرگونه مال منقول یا غیرمنقول، وجه نقد، حساب بانکی، سهام، حقوق و مزایا، یا هر چیز باارزشی که به نام مرد است را به مراجع قضایی (اجرای ثبت یا دادگاه) معرفی کند. گاهی اوقات این کار نیاز به تحقیقات گسترده و حتی کمک از سوی نهادهای دولتی (مانند استعلام از اداره ثبت اسناد، بانک مرکزی، راهنمایی و رانندگی) دارد. تجربه نشان داده که زنانی که اطلاعات دقیقی از دارایی های همسرشان دارند، در وصول مهریه موفق تر عمل می کنند.

مستثنیات دین: چه اموالی قابل توقیف نیستند؟

با این حال، همه اموال مرد قابل توقیف برای مهریه نیستند. قانون، برای حفظ حداقل زندگی آبرومندانه مرد و خانواده اش، برخی اموال را به عنوان مستثنیات دین شناخته که قابل توقیف نیستند. این موارد شامل موارد زیر است:

• منزل مسکونی مورد نیاز و متناسب با شان بدهکار.
• لوازم زندگی ضروری برای بدهکار و افراد تحت تکفل او.
• ابزار و وسایل کار و امرار معاش بدهکار (مثلاً تاکسی برای راننده تاکسی).
• مبلغی از حقوق و مزایای کار که برای زندگی ضروری است (معمولاً یک چهارم یا یک سوم حقوق).
• رهن و ودیعه مسکن در حد نیاز عرفی.

هدف از این قانون، جلوگیری از فلج شدن کامل زندگی مرد پس از مطالبه مهریه و حفظ کرامت انسانی اوست.

دادخواست اعسار و تقسیط مهریه: راهکاری برای زوج

در مواجهه با مطالبه مهریه، به خصوص در شرایط اقتصادی کنونی که قیمت سکه سر به فلک کشیده، بسیاری از مردان توان پرداخت یکجای آن را ندارند. در اینجاست که قانون مسیر دادخواست اعسار و تقسیط مهریه را برای حمایت از زوجین و جلوگیری از تبعات ناخواسته پیش بینی کرده است. این فرآیند، فرصتی برای مرد است تا با اثبات عدم توانایی مالی، از پرداخت یکجای مهریه معاف شده و آن را به صورت اقساط بپردازد.

اعسار چیست؟ تعریف و هدف

اعسار به معنای ناتوانی مالی فرد در پرداخت بدهی های خود است. در پرونده های مهریه، اگر مرد نتواند کل مهریه را به صورت یکجا پرداخت کند، می تواند با تقدیم دادخواست اعسار، از دادگاه درخواست کند که توانایی مالی او بررسی شود و در صورت تأیید اعسار، حکم به تقسیط مهریه صادر گردد. هدف اصلی این قانون، جلوگیری از زندانی شدن مرد به دلیل عدم توانایی مالی و فراهم آوردن فرصتی برای اوست تا بتواند به تدریج و متناسب با درآمد خود، دین مهریه را ادا کند. این موضوع برای بسیاری از مردان، به خصوص جوانان، حکم یک دریچه امید را دارد تا در مواجهه با یک بدهی سنگین، کاملاً ناامید نشوند.

شرایط و مدارک لازم برای دادخواست اعسار

برای تقدیم دادخواست اعسار، مرد باید شرایط و مدارک خاصی را به دادگاه ارائه دهد تا ادعای ناتوانی مالی او اثبات شود:

• تقدیم دادخواست اعسار به دادگاه صالح.
• فهرست کامل اموال و دارایی های خود (منقول و غیرمنقول) و همچنین تمام بدهی ها.
• استشهادیه حداقل دو نفر از افرادی که از وضعیت مالی مرد آگاه هستند و گواهی می دهند که او توان پرداخت یکجای مهریه را ندارد.
• مدارک مربوط به شغل، درآمد، و هزینه های زندگی (مانند اجاره بها، قبوض، هزینه های درمانی و…)

جمع آوری این مدارک به مرد کمک می کند تا بتواند به خوبی وضعیت مالی خود را به قاضی نشان دهد. تصور کنید مردی که با سختی های معیشتی دست و پنجه نرم می کند، باید بتواند این واقعیت را به دادگاه اثبات کند.

روند رسیدگی به اعسار و تعیین اقساط

پس از تقدیم دادخواست و مدارک، دادگاه به آن رسیدگی می کند. قاضی با در نظر گرفتن تمام جوانب، از جمله میزان مهریه، درآمد و دارایی های مرد، شغل، تعداد افراد تحت تکفل و هزینه های ضروری زندگی، اقدام به تعیین پیش پرداخت (که ممکن است چند سکه باشد) و سپس اقساط ماهیانه مهریه می کند. این اقساط می تواند از نیم سکه تا چند سکه در ماه متغیر باشد و کاملاً بستگی به نظر قاضی و شرایط خاص پرونده دارد. این فرآیند گاهی به ماه ها زمان نیاز دارد و می تواند برای هر دو طرف، تجربه ای طاقت فرسا باشد.

پیامدهای عدم پرداخت اقساط: امکان جلب مجدد و نکات مهم

با اینکه دادخواست اعسار می تواند مرد را از پرداخت یکجای مهریه و حبس اولیه نجات دهد، اما به معنای رهایی کامل از تعهد نیست. اگر مرد پس از تقسیط مهریه، در پرداخت اقساط خود کوتاهی کند، مثلاً سه قسط متوالی را پرداخت نکند، زن می تواند مجدداً از دادگاه درخواست صدور حکم جلب او را کند. در این حالت، مرد ممکن است دوباره با خطر حبس مواجه شود تا زمانی که اقساط معوقه را پرداخت کند یا مجدداً اعسار خود را اثبات کند. این نکته برای مردانی که مهریه برایشان تقسیط شده، بسیار مهم است و باید با جدیت به آن توجه کنند.

پاسخ به سوالات رایج و ابهامات مهم در مورد مهریه

مهریه، به دلیل ماهیت پیچیده و ارتباط تنگاتنگش با زندگی افراد، همواره با سوالات و ابهامات زیادی همراه بوده است. در این بخش، به برخی از رایج ترین دغدغه هایی که در خصوص مهریه مطرح می شود، با نگاهی به تجربیات و پرسش های واقعی افراد، پاسخ داده می شود.

آیا مهریه به زن خیانتکار تعلق می گیرد؟

یکی از سوالاتی که بارها مطرح شده و احساسات بسیاری را برانگیخته، این است که آیا زنی که مرتکب خیانت شده، همچنان مستحق دریافت مهریه است؟ از منظر قانونی، ارتکاب خیانت توسط زن، به خودی خود، باعث ساقط شدن حق مهریه او نمی شود. مهریه به محض عقد نکاح به ذمه مرد تعلق می گیرد و یک حق مالی مستقل است که با سوء رفتار زن یا حتی اثبات جرائم اخلاقی او از بین نمی رود. تنها در صورتی که مرد بتواند اثبات کند که زن ناشزه است (یعنی بدون عذر موجه از وظایف زناشویی خودداری می کند) یا در موارد بسیار خاص و نادر، ممکن است وضعیت مهریه تحت تأثیر قرار گیرد. اما خیانت به تنهایی، دلیلی برای عدم پرداخت مهریه نیست و این موضوع برای بسیاری از مردان ناعادلانه به نظر می رسد و اعتراضات زیادی را در پی دارد.

مهریه در صورت فوت زن یا مرد: سهم وراث از مهریه

پرسش دیگر در مورد سرنوشت مهریه پس از فوت یکی از زوجین است. اگر زن فوت کند، مهریه او به عنوان بخشی از ترکه (ارث) محسوب می شود و ورثه او (شامل پدر و مادر و فرزندان) می توانند آن را از مرد مطالبه کنند. مرد باید مهریه را به نسبت سهم الارث هر یک از ورثه پرداخت کند. در این حالت، حتی اگر زندگی مشترک موفقی هم وجود داشته باشد، ورثه حق مطالبه مهریه را دارند.

اگر مرد فوت کند، مهریه زن به عنوان یک دین ممتاز از ترکه مرد پرداخت می شود. به این معنا که زن برای دریافت مهریه خود، بر سایر وراث اولویت دارد و قبل از تقسیم ارث، مهریه او باید از اموال متوفی پرداخت شود. این جنبه از قانون مهریه، پشتوانه مالی قابل توجهی را برای زن در صورت فوت همسر فراهم می کند.

مهریه در عقد موقت (صیغه)

در عقد موقت (صیغه)، تعیین مهریه، شرط صحت عقد است. به این معنا که اگر در عقد موقت مهریه ای تعیین نشود، عقد باطل است. مهریه در عقد موقت نیز به محض عقد به ذمه مرد تعلق می گیرد و زن می تواند آن را مطالبه کند. با این حال، در عقد موقت اگر نزدیکی صورت نگیرد، زن مستحق نصف مهریه است و اگر نزدیکی انجام شود، تمام مهریه به او تعلق می گیرد. این تفاوت ها با عقد دائم، نکته مهمی است که باید مورد توجه قرار گیرد.

شرایط گرفتن مهریه بدون طلاق

یکی از دغدغه های اصلی بسیاری از زنان، دریافت مهریه بدون اقدام برای طلاق است. همانطور که پیش تر گفته شد، مهریه عندالمطالبه به زن این حق را می دهد که در هر زمان از زندگی مشترک، حتی بدون قصد جدایی، مهریه خود را از همسرش مطالبه کند. بسیاری از زنان به دلیل مشکلات مالی یا برای اطمینان از پشتوانه اقتصادی خود، در طول زندگی مشترک اقدام به مطالبه مهریه می کنند. این اقدام لزوماً به معنای درخواست طلاق نیست، اما می تواند روابط زوجین را تحت تأثیر قرار دهد و نیازمند مدیریت صحیح از سوی هر دو طرف است.

تأثیر درخواست طلاق از سوی زن بر مهریه (طلاق خلع و بذل)

در صورتی که زن درخواست طلاق دهد، وضعیت مهریه می تواند متفاوت باشد. در طلاق از نوع خلع، زن برای اینکه بتواند از همسرش جدا شود، بخشی از مهریه یا تمام آن را به مرد می بخشد (بذل مهریه). میزان بخشش مهریه در این نوع طلاق، معمولاً با توافق طرفین یا نظر دادگاه تعیین می شود. این اقدام به زن کمک می کند تا با رضایت مرد، به زندگی مشترک خود پایان دهد. اما در سایر انواع طلاق که از سوی زن آغاز می شود و جنبه خلع ندارد، زن همچنان مستحق تمام مهریه خود خواهد بود و می تواند آن را مطالبه کند.

مهریه زن در صورت بخشش یا توافق

گاهی اوقات زن با رضایت و اراده خود، بخشی یا تمام مهریه خود را به مرد می بخشد. این بخشش مهریه می تواند در طول زندگی مشترک یا در زمان طلاق صورت گیرد. بخشش مهریه باید با رضایت کامل زن و به صورت رسمی (مثلاً در دفتر اسناد رسمی) ثبت شود تا اعتبار قانونی داشته باشد. در بسیاری از موارد، زنان در ازای دریافت یک حق دیگر (مانند حق طلاق یا حضانت فرزند) یا برای حل مشکلات خانوادگی، اقدام به بخشش مهریه می کنند. این توافقات، نمادی از گذشت و همکاری بین زوجین است.

نقش وکیل متخصص در پرونده های مهریه

پرونده های مهریه، به دلیل ابعاد حقوقی پیچیده و همچنین بار عاطفی و مالی سنگین، معمولاً نیازمند دانش و تجربه خاصی هستند. حضور یک وکیل متخصص در امور خانواده و مهریه می تواند برای هر دو طرف، زن و مرد، بسیار راهگشا باشد. وکیل می تواند زوجین را در مورد حقوق و تکالیفشان آگاه کند، مراحل قانونی را توضیح دهد، در جمع آوری مدارک کمک کند و در دادگاه از موکل خود دفاع کند. بسیاری از افرادی که درگیر این پرونده ها شده اند، اذعان می کنند که بدون کمک یک وکیل مجرب، عبور از پیچ و خم های قانونی و احقاق حق بسیار دشوارتر بوده است.

درک صحیح از قوانین و رویه های قضایی مهریه، می تواند به زوجین کمک کند تا با نگاهی واقع بینانه تر و آگاهانه تر وارد زندگی مشترک شوند و در صورت بروز مشکل، با کمترین آسیب، حقوق خود را پیگیری کنند.

نتیجه گیری: چشم انداز مهریه در جامعه امروز

مهریه، به عنوان یک سنت دیرینه و یک حق قانونی، در زندگی زوجین ایرانی نقش پررنگی دارد. سوال مهریه الان چقدر است فراتر از یک عدد و شامل درکی جامع از ابعاد حقوقی، مالی و اجتماعی این تعهد است. در سال 1404، درک این نکته که سقف قانونی برای مهریه وجود ندارد، اما سقف 110 سکه بیشتر ناظر بر ضمانت اجرای حبس است و حتی آن هم با طرح اعسار عملاً به سمت تقسیط پیش می رود، از اهمیت بالایی برخوردار است.

با وجود شایعاتی مبنی بر تصویب قانون 14 سکه، باید به یاد داشت که این طرح هنوز جنبه قانونی پیدا نکرده و رویه های فعلی همچنان حاکم هستند. ارزش ریالی مهریه نیز به شدت تحت تأثیر قیمت روز سکه قرار دارد و این نوسانات، هم برای زن و هم برای مرد، چالش برانگیز است.

در نهایت، انتخاب نوع مهریه، آگاهی از نحوه مطالبه آن، و شناخت دقیق مستثنیات دین و فرآیند اعسار، می تواند به زوجین کمک کند تا با نگاهی واقع بینانه تر و آگاهانه تر وارد زندگی مشترک شوند و در صورت بروز مشکل، با کمترین آسیب، حقوق خود را پیگیری کنند. مشاوره با وکلای متخصص در این زمینه، می تواند راهنمایی ارزشمندی برای پیمودن این مسیر پرپیچ و خم باشد. تعادل در تعیین مهریه و نگاه به آن به عنوان پشتوانه ای معقول و نه ابزاری برای فشار، می تواند به استحکام بنیان خانواده و کاهش تنش ها کمک کند.